ALMANCA CÜMLE KURULUMU
Dikkat: Bu ve bundan sonra anlatılacak konuları tam olarak anlayabilmeniz için Türkçe Dilbilgisi konularınını yeterli derecede bilmeniz gerekir.
Türk dilbilgisinde cümle ve öğeleri hakkında bilgi açığınız var ise kısa zaman içerisinde gideriniz.
BASİT CÜMLE KURULUMU
Bir özne ve bir yüklemden oluşan cümleleri basit cümle olarak değerlendiriyoruz.
Örneğin;
Ben gidiyorum.
Siz gülüyorsunuz.
Onlar okuyacaklar.
Cümleleri oldukça basit cümle yapılarıdır.Eğer dikkat edilirse yukarıdaki üç cümlede de özne-yüklem uyumluluğu gözlenir.
Doğru ve anlamlı cümlelerde özne-yüklem uyumluluğu şarttır.
Eğer bir cümlede özne ile yüklem uyumlu değilse, o cümle bozuk ve anlamsız olur.Örnekleri inceleyelim,
Ben gidecekler.
O okuyorsunuz.
Siz geldi.
Cümleleri bozuk cümlelerdir.Çünkü bu cümlelerde fiiller özneye göre çekimlenmemiş ve ortaya özne-yüklem uyuşmazlığı çıkmıştır.
Örneğin, bozuk olan �Ben gidecekler� cümlesi özneye göre, �Ben gideceğim� yada yükleme göre, �Onlar gidecekler� şeklinde düzenlenmelidir.
Peki, madem ki bir cümlede özne ile yüklem her zaman uyumlu olmak zorundadır, o halde biz cümlenin sadece yüklemine bakarak da cümlenin öznesi hakkında bir fikir edinebiliriz.İsterseniz aşağıya bir kaç örnek yazalım:
Geliyorum.
Yazdınız.
Yazacaklar.
Geleceksin.
Yukarıdaki birkaç cümleyi ele alalım.
�Geliyorum� cümlesinde işi yapan şahıs (özne) kolayca anlaşılacağı gibi birinci tekil şahıs olan �ben� dir.
�Yazdınız� cümlesinin öznesi ise, anlaşılacağı gibi �siz� dir.
�Yazacaklar� cümlesinin öznesi ise �onlar� dır.
�Geleceksin� cümlesinin öznesi ise �sen� dir.
Elbette biz cümlenin yüklemine bakarak, o cümlenin öznesini de bilebiliyoruz.
Peki, fiiller bize sadece cümlenin öznesi hakkında mı bilgi verir?
Elbette hayır.
Fiiller aynı zamanda bize cümlenin öznesi, işin yapıldığı zaman, cümlenin çatısı ve kipi hakkında da bilgiler verir.
Fiiller cümlenin yüklemini meydana getirirler ve fiillerin çekimlenmemiş hallerine fiilin mastar hali denir.
Türkçe�de fiillerin mastar eki -mek yada -mak olmaktadır.
Almanca�da ise bu mastar eki -en bazen de -n olmaktadır.
Şimdi durumu daha iyi kavramak için iki dilde de fiilleri karşılaştıralım.
spielen fiilinin Türkçe karşılığı oynamak fiilidir.Her iki fiil de mastar halindedir.
spiel � en
oyna � mak
Görüldüğü gibi yukarıdaki fiillere göre Almanca�da mastar eki en, Türkçe�de ise mak �tır.
Bir fiilin mastar eki atılırsa geriye kalan sözcük fiilin kökü olarak kabul edilir.
Fiile şahıs yada zaman ekleri getirilirken fiilin mastar eki atılır ve geriye kalan fiilin köküne şahıs, zaman vs ekleri getirilir.Bunu bir örnekle açıklayalım.
Okumak fiilinin mastar ekini atıyoruz ve elimizde �oku� kelimesi kalıyor.Bu kelimeye şimdi bir şahıs ve bir de zaman eki getirelim.Örneğin 1. tekil şahıs eki ve şimdiki zaman eki getirelim.
oku � yor � um
Şimdi bu fiile getirdiğimiz ekleri açıklayalım.
oku : fiilin kökü
yor : şimdili zaman eki
um : 1. tekil şahıs eki (ben)
Şimdi bir kaç çekim daha yapalım:
OKU � YOR � SUN
OKU � DU � N
OKU � YOR � UZ
OKU � DU � K
Şimdi burada bir noktaya dikkat edelim.Örneğin okuyoruz ve okuduk fiillerini ele alalım.
Her ikisi de 1. çoğul şahıs olmasına rağmen acaba neden farklı şahıs ekleri almışlardır?
Bu durum gramer yapısıyla ilgilidir ve kulanılan zamanların farklı olmasından ileri gelmektedir.Almanca�da da fiiller farklı zaman ve şahıslara göre farklı ekler alırlar.
Aynen dilimizde olduğu gibi Almanca�da da fiilin mastar eki kaldırılır ve fiilin köküne ekler getirilir.
Şimdi Almanca bir fiili çekimleyelim:
Lernen : Öğrenmek
Fiilin mastar ekini atıyoruz ve geriye lern kelimesi kalıyor.
Şimdi bu lern kelimesine bir şahıs ve zaman eki getirelim.Örneğin 1. tekil şahıs ve şimdiki zaman eklerini getirelim.
Lern � e : Öğren � iyor � um
Görüldüğü gibi sadece -e eki fiile hem şimdiki zaman hem de 1. tekil şahıs anlamlarını vermiştir.
Lern � t : Öğren � iyor � sunuz
Lern � te : Öğren � di � m
Yukarıda bir kaç fiilin çekimini verdik.İleride zamanlara göre fiillere getirilen ekleri iyice öğreneceğiz.
Şimdi bir noktaya daha dikkatinizi çekelim.
Görüldüğü gibi fiillerin mastar eklerini kaldırdık ve geriye kalan fiilin köküne ekler getirerek fiili çekimledik.Fakat Almanca�da fiillerin çok büyük bir bölümünü bu şekilde çekimlenmesine karşın, bu kurala uymayan 200 kadar düzensiz fiil de mevcuttur.
Eğer bir fiilin kökü, fiil çekimlenirken değişmiyorsa o halde bu fiil Düzenli Fiildir denir.
Fakat fiilin kökü çekimlenirken değişiyorsa bu fiil Düzensiz Fiildir denir.
Düzenli fiillere bazen Zayıf fiiller, düzensiz fiillere de bazı yerlerde Kuvvetli fiiller denir.
Peki biz nereden bileceğiz fiilin kökünün değişip değişmeyeceğini?
Bu soruyu cevaplayabilmeniz için bütün düzensiz fiileri ezberlemeniz gerekir.
Bu aşamada sadece günlük hayatta en çok kullanılanları ezberleyerek işe başlayabilirsiniz.
Fakat şunu özellikle belirtelim ki, bu fiileri ve çekimlerini ezberlemekten başka bir çaremiz yok!
YARDIMCI FİİL NEDİR?
Almanca�da yardımcı fiil kavramı vardır.Yardımcı fiillerin cümle içerisinde çeşitli hörevleri vardır.Esasen Almanca�da 3 tane yardımcı fiil vardır.Bunlar sein � haben � werden yardımcı fiilleridir.Bu yardımcı fiillerin Türkçe karşılıkları yoktur ve yardımcı fiiller cümlede tek başlarına kullanılamazlar.Mutlaka cümlede normal bir fiille kullanılmalıdırlar ki asıl fiilin zamanını yada anlamını değiştirebilsinler.
Yukarıdaki yardımcı fiiller aynı zamanda normal bir fiil olarak da kullanılabilirler.
Normal bir fiil olarak kullanılırlarsa o zaman bir anlamları olur ve tek başlarına kullanılabilirler.
ALMANCA CÜMLELER (ÖRNEKLER)
Önceki bölümlerde �bu bir kapıdır�, �bu bir masadır� kalıbındaki cümleleri hakkında çeşitli
bilgiler vermiştik.
Bu bölümde de �masa mavidir� �Ahmet öğrencidir�, �araba yenidir� türündeki
cümlelerin yapılışını anlatacağız.
Örnekler;
Das ist ein Haus (bu bir evdir)
Das Haus ist grün (ev yeşildir)
Das Haus ist weiss (ev beyazdır)
Das Haus ist neu (ev yenidir)
Das Haus ist alt (ev eskidir)
Burada görüldüğü gibi bu anlamına gelen �das� kullanılmıyor, bilakis �das� kelimesinin
işaret etmiş olduğu nesne, özne olarak kullanılıyor.Ama bu öznenin, yani ismin artikeli
�das� olabilir ve diğer �das� ile karıştırılmamalıdır.
Das ist ein Auto (bu bir otomobildir)
Das Auto ist neu (otomobil yenidir)
Das Auto ist grün (otomobil yeşildir)
Das Auto ist gelb (otomobil sarıdır)
Die Blume ist rot (çiçek kırmızıdır)
Die Blume ist weiss (çiçek beyazdır)
Die Blume ist schön (çiçek güzeldir)
Der Stuhl ist alt (sandalye eskidir)
Der Tisch ist gross (masa büyüktür)
Der Mann ist jung (adam gençtir)
Der Student ist faul (öğrenci tembeldir)
Bu örnekleri çoğul cümlelerle de çok rahat bir
şekilde kullanabileceğiz.
Örnekler;
Der Stuhl ist grün (sandalye yeşildir)
Die Stühle sind grün (sandalyeler yeşildir)
Die Blume ist schön (çiçek güzeldir)
Die Blumen sind schön (çiçekler güzeldir)
Die Blumen sind rot (çiçekler kırmızıdır)
Die Blumen ist gelb (çiçekler sarıdır)
Şimdi de olumsuz cümleler yapalım;
Geçmişte, �das ist ein Stuhl� gibi bir cümleyi �das ist kein Stuhl�
şeklinde olumsuz yapıyorduk.
Ama �Die Blumen sind rot� gibi bir cümlede ein / eine / kein / keine gibi
artikeller yok ve kullanılamıyor.O halde bu işin başka bir yolu var;
Die frau ist jung cümlesi Kadın gençtir anlamına gelir.Cümlenin olumsuzu
ise şu kalıpla yapılır.
Die Frau ist jung (kadın gençtir)
Die Frau ist nicht jung (kadın genç değildir)
Die Blume ist rot (çiçek kırmızıdır)
Die Blume ist nicht rot (çiçek kırmızı değildir)
Der Stuhl ist lang (sandalye uzundur)
der Stuhl ist nicht lang (sandalye uzun değildir)
Die Blumen sind schön (çiçekler güzeldir)
Die Blumen sind nicht schön (çiçekler güzel değildir)
Die Studenten sind faul (öğrenciler tembeldir)
Die Studenten sind nicht faul (öğrenciler tembel değildir)
Görüldüğü gibi tekil � çoğul cümle farkı olmadan, cümleleri olumsuz
yapmak için sıfatın önüne bir �nicht� kelimesi getiriyoruz.
Nicht kelimesi cümleye bir işin yapılmaması, olumsuzluk
ve değil anlamını katar.
der Stuhl ist neu (sandalye yenidir)
der Stuhl ist nicht neu (sandalye yeni değildir)
die stühle sind neu (sandalyeler yenidir)
die Stühle sind nicht neu (sandalyeler yeni değildir)
Şimdi de cümlelerimizde şahıs zamirlerini de kullanarak özneyi sürekli
değiştirelim ve farklı cümleler çıkaralım.
Öncelikle fiilimizin şahıs zamirlerine göre çekimini tam olarak
verelim;
ich bin (y�im-y�ım-y�um-y�üm)
du bist (sin-sın-sun-sün)
Sie sind (siniz-sunuz-sınız-sünüz)
er (der) ist (dir-dır-dur-dür)
sie (die) ist (dir-dır-dur-dür)
es (das) ist (dir-dır-dur-dür)
wir sind (y�iz-y�ız-y�uz-y�üz)
ihr seid (sınız-siniz-sunuz-sünüz)
sie sind (dırlar-dirler-durlar-dürler)
Şimdi örneklerimize geçelim;
ich bin Pınar (ben Pınar'ım)
ich bin Student (ben öğrenciyim)
ich bin Lehrer (ben öğretmenim)
du bist Lehrer (sen öğretmensin)
er ist Lehrer (o (bay) öğretmendir)
sie sind studenten (onlar öğrencidirler)
sie ist lehrerin (o (bayan) öğretmendir)
du bist Student (sen öğrencisin)
du bist nicht Student (sen öğrenci değilsin)
ich bin Ali (ben Ali�yim)
ich bin nicht Ali (ben Ali değilim)
ich bin nicht Lehrer (ben öğretmen değilim)
du bist Arzt (sen doktorsun)
du bist nicht Arzt (sen doktor değilsin)
bist du Arzt? (sen doktor musun?)
Nein, ich bin nicht Arzt (hayır, ben doktor değilim)
Ja, ich bin Arzt (evet, ben doktorum)
Tuğba ist Lehrerin (Tuğba öğretmendir)
ist Tuğba Lehrerin (Tuğba öğretmen midir?)
Ja, Tuğba ist lehrerin (evet, Tuğba öğretmendir)
Nein, Tuğba ist nicht lehrerin (hayır, Tuğba öğretmen değildir)
seid ihr studenten? (siz öğrenci misiniz?)
Ja wir sind studenten (evet, biz öğrenciyiz)
seid ihr studenten? (siz öğrenci misiniz?)
Nein, wir sind nicht studenten (hayır biz öğrenci değiliz)
wir sind Kellner (biz garsonuz)
sind Sie Türke? (Türk müsünüz?)
Nein, ich bin nicht Türke (hayır Türk değilim)
Sie sind Türke (Türksünüz)
Ja, ich bin Türke (evet, Türküm)
ALMANCA�DA ŞİMDİKİ ZAMAN (Präsens)
Bu dersimizde hem kolay olması hem de günlük yaşamda fazlaca kullanılması nedeniyle şimdiki zamanda
cümle kurulumlarını inceleyeceğiz.
Şimdiki zaman, Almanca�da Präsens kelimesiyle tanımlanır.
Biliyorsunuz ki anlamlı ve doğru bir cümle için özne ile yüklemin uyumlu olması gerekirdi ve
dilimizde fiiller şahıslara ve zamanlara göre farklı ekler alıyordu.
Bu durum Almanca�da da geçerlidir ve fiillerin şahıs ve zamanlara göre aldıkları ekler
iyice ezberlenmelidir.
O halde ilk olarak Almanca�da fiillerin şimdiki zamanda şahıslara göre aldıkları ekleri öğrenerek
dersimize başlayalım.
Fakat şu noktayı da belirtelim; Almanca�da düzenli ve düzensiz fiillerin şimdiki zamanda
aldıkları ekler büyük çoğunlukla aynı olduğu için, bir başka deyişle düzenli ve düzensiz
fiiller arasında şimdiki zaman için pek bir fark olmadığı için, bizler şimdiki zamanı
düzenli ve düzensiz fiiller olarak ayırmayacağız.Fakat aradaki farklılıkları belirteceğiz.
ŞİMDİKİ ZAMANDA (PRäSENS) FİİL ÇEKİMLERİ
Şimdi bir fiil alalım ve bu fiili hem Türkçe hem de Almanca olarak çekimleyelim.
Örneğin lernen (öğrenmek) fiilini alalım ve şimdiki zaman için bu fiili çekimleyelim.
Öncelikle fiilin mastar eki olan -en ekini atıyoruz ve geriye fiilin kökü kalmış oluyor.
lernen = öğrenmek
lern = öğren
(Burada konumuzla ilgisi olmayan küçücük bir bilgi verelim.Şimdi biz mastar ekini atınca
geriye kalan öğren kelimesi Türkçe�de emir belirtir yani karşımızdakine öğren! şeklinde bir emir vermiş oluruz.
Bu durum Almanca�da da böyledir ve mastar ekini atınca kalan lern kelimesi de emir belirtir.)
Şimdi fiilimizi şahıslara göre çekimleyebiliriz.
ich / Ben lern � e öğren � iyor � um
du / Sen lern � st öğren � iyor � sun
er / O (erkek) lern � t öğren � iyor
sie / O (dişi) lern � t öğren � iyor
es / O (nötr) lern � t öğren � iyor
wir / Biz lern � en öğren � iyor � uz
ihr / Siz lern � t öğren � iyor � sunuz
sie / Onlar lern � en öğren � iyor � lar
Sie / Siz (nazik) lern � en öğren � iyor � sunuz
Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi fiilin köküne bazı takıları eklemek suretiyle fiilimizi şimdiki zamana göre
çekimlemiş olduk.Şahıs zamirleriyle ilgili bilgiyi zaten daha önce verdiğimiz için burada şahıs zamirlerine değinmeyeceğiz.
Yukarıdaki tablo şimdiki zamanda hemen hemen tüm fiiller için geçerlidir.
Yukarıdaki tabloda fiilin kökü ve fiile eklenen ekler daha kolay görülebilmesi için birbirinden ayrılmıştır.
Normalde bitişik yazılır ve bu eklerin kesinlikle ezberlenmesi gerekir.
Zaten siz de değişik fiiller üzerinde kendiniz alıştırmalar yaparsanız, oldukça kalıcı olacaktır.
Biz yine de daha iyi anlaşılabilmesi ve kalıcı olması bakımından bir kaç fiili daha şimdiki zamanda çekimleyelim:
ich / Ben lern � e sing - e trink � e schreib � e
du / Sen lern � st sing � st trink � st schreib � st
er/sie/es/ O lern � t sing � t trink � t schreib � t
wir / Biz lern � en sing � en trink � en schreib � en
ihr / Siz lern � t sing � t trink � t schreib � t
sie / Onlar lern � en sing � en trink � en schreib � en
Sie / Siz lern � en sing � en trink � en schreib � en
Tabloda her üç O (3. Tekil şahıs) zamirini de aynı satırda verdik çünkü her üçü de aynı şekilde çekiliyor.
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi her şahıs için fiile getirilecek ek belli.
Bu ekleri ezberlediğimiz takdirde yapılacak iş oldukça kolay.
Öncelikle fiilin mastar ekini kaldırıyoruz (en) ve fiilin kalan kısmına şahıslara göre eklerimizi getiriyoruz.
ALMANCA�DA İSİM CÜMLELERİ
Tanım cümleleri; bu ��.dır, bu ���.dur gibi cümlelerdir.
İngilizce bilen okuyucular bu temel ve en basit kalıbı bilirler;
this is a pen
this is a computer
this is a book
gibi.
Almanca�da da durum çok farklı değildir.Kelimeler bile çok benzerdir.
This yerine das, is yerine ist, a yerine ein ya da eine kullanılır.
Örneğin;
this is a book
bu bir kitaptır
das ist ein buch
gibi benzer bir kalıpla karşılaşırız.
Bu tür cümlelerde kullanılan genel kalıp aşağıdaki şekildedir.
DAS + İST + EİN/EİNE + BİR İSİM
Burada ki das ile artikel olan das kelimesini karıştırmamanız gerekiyor.
Burada (yukarıdaki kalıpta) verilen das kelimesinin artikel olan
das ile hiçbir ilgisi yok.
Buradaki das kelimesi �bu, şu� anlamlarında kullanılır ve sözcük türü de artikel değildir.
Bildiğiniz gibi �ein� , artikeli �der� veya �das� olan isimlerin
önünde, �eine� ise, artikeli �die� olan isimlerin önünde
kullanılıyordu.(bkz:belirsiz artikeller)
Yine İngilizce destekli örneklerle devam edelim;
This is a hause
Das ist ein Haus
Bu bir evdir
�������
This is a cat
Das ist eine Katze
Bu bir kedidir
�������
This is a stul
Das ist ein Stuhl
Bu bir sandalyedir
������-
Buradaki cümlelerde;
das, bu anlamında,
ist, -dır, -dir, -dur, -dür anlamlarında,
ein/eine, bir anlamında kullanılır.
Das ist ein Radio
This is a radio
Bu bir radyodur.
ALMANCA GENİŞ ZAMAN
Şimdiki zamanı öğrenen aynı zamanda geniş zamanı da öğrenmiş demektir.
Geniş zaman genel olarak sürekli, her an, sık sık yada belirli periyotlarda
tekrarlanan işleri, hareketleri belirtmek için kullanılır.
Örnekler :
ich gehe ins Kino
şimdiki zaman: sinemaya gidiyorum
geniş zaman: sinemaya giderim
ich lerne Deutsch
şimdiki zaman : Almanca öğreniyorum
geniş zaman : Almanca öğrenirim
DAS PERFEKT (-Dİ�Lİ GEÇMİŞ ZAMAN)
I. ÖN BİLGİLER
Geçmişte yapılıp bitmiş olan eylemleri anlatır.
İkisinin arasında belirli farklar vardır; Präteritum genellikle yazı dilinde kullanılır, deyimlerde kullanılır, masallarda, roman veya hikayelerde çok kullanılır, Perfekt ise konuşma dilinde kulanılır, roman, hikaye gibi eserlerde kullanılmaz.
Bu iki zaman da -miş�li geçmiş zaman hariç olmak üzere yerine göre tüm geçmiş zamanları ifade edebilir.
Mesela �çalıştım� , �çalışırdım� , �çalışıyordum� gibi zamanları karşılayabilirler, fakat �çalışmış� , �çalışmışım� gibi -miş�li zamanlar için kullanılmazlar.
Daha önceki derslerimizde gördüğümüz gibi, Präteritum ve Präsens zamanlarında cümleler aşağıdaki gibi kuruluyordu:
ÖZNE + FİİL + DİĞER ÖĞELER
Fakat Perfekt (-di�li geçmiş zaman) için bu sıralama değişmektedir.Perfekt�te kulanılan kalıp aşağıdaki gibidir:
ÖZNE + YARDIMCI FİİL + DİĞER ÖĞELER + ESAS FİİL
Görüldüğü gibi burada daha önceki derslerimizde görmediğimiz yardımcı fiil kavramı ortaya çıkmaktadır.
II. YARDIMCI FİİL
Perfekt�in yapılmasında iki yardımcı fiil kullanılır, bunlar; HABEN ve SEIN filleridir.
Bu filler yardımcı fiil olarak kullanıldıklarında bir anlam ifade etmezler dolayısıyla Türkçe�ye çevrilemezler.
Perfekt yapılırken bu fiillerin şimdiki zamana göre (Präsens) çekimleri kullanılır.(Bu kural kafanızı karıştırmasın, ek bilgi mahiyetinde verdik, bilmeniz yeterli)
Şimdi bu fiillerin şimdiki zamana göre çekimlerini verelim.
ŞAHISLAR HABEN SEIN
ben / ich habe bin
sen / du hast bist
o / er/sie/es hat ist
biz / wir haben sind
siz / ihr habt seid
onlar / sie haben sind
siz / Sie haben sind
Yukarıdaki tabloda Perfekt�te kullanılan haben ve sein yardımcı fiilerinin şahıslara göre çekimleri verilmiştir.
Yardımcı fiil cümlenin öznesine göre belirlenecektir, örneğin öznesi birinci tekil şahıs yani �ich� olan bir cümlede yardımcı fiil olarak ya �bin� ya da �habe� kullanılacaktır.
Öznesi ikinci çoğul şahıs yani �ihr� olan bir cümlede ya �habt� ya da �seid� kullanılacaktır.
Perfekt ile kurulmuş bir cümlede bu yardımcı fiillerin özneye göre çekimlenmesi zorunludur, yukarıdaki tablo ezberlenmelidir, çünkü perfekt ile yapılan cümlelerde özne-yardımcı fiil uyumluluğu söz konusudur.
Esas fiil ise (partizip perfekt) şahıslara göre değişmez, tüm şahıslar için aynıdır (aşağıda göreceğiz).Dolayısıyla Perfekt zamanda kurulan cümlelerde özne-yardımcı fiil uyumluluğu vardır.
Madem ki Perfekt�te özneden sonra yardımcı fiil kullanacağız ve karşımızda �haben� ve �sein� olmak üzere iki tane yardımcı fiil var, bu durumda �haben� mi kullanacağız yoksa �sein� mi?
Haben veya sein yardımcı fiilerinden hangisini seçeceğiz? Neye göre seçeceğiz?
Bu sorulara cevabımız şudur: Perfekt�te hangi yardımcı fiili kullanılacağımızı esas fiile bakarak belirleriz.
Bazı fiillerle haben kullanılır, bazılarıyla sein kullanılır.Hangi yardımcı fiili kullanacağımıza, kuracağımız cümlenin esas fiiline bakarak karar veririz.
Genel olarak Perfekt�te en çok kullanılan yardımcı fiil �haben� dir. Özellikle düzensiz olan bazı fiillerle ise �sein� kullanılır.
Hangi fiillerle sein, hangi fiillerle haben kullanacağımızı aşağıda yer alan fiil listesinde görebilirsiniz.
Daha önce de söylediğimiz gibi, Almanca grameri yoğun ezber gerektiren bir yapıya sahiptir, dolayısıyla hangi fiillerle haben, hangi fiillerle sein kullanıldığını da ezberlemeniz gerekmekte.
Burada küçük bir gruplama yapmak gerekirse; hal veya hareket değişimi (örneğin yukarıdan aşağı inmek, çıkmak, sağdan sola gitmek, ya da düz zeminde herhangi bir yöne ilerlemek gibi) anlam veren fiillerle �sein� kulanılır.
En çok kullanılan düzensiz fiilleri anlamlarıyla beraber görmek, hangi fiilerle haben, hangi fiilerle sein kullanılacağını öğrenmek için buraya tıklayınız fakat konu hakkında bilgi sahibi değilseniz öncelikle konuyu sonuna kadar okuyunuz.
III. ESAS FİİL (PARTİZİP PERFEKT)
Partizip Perfekt, Perfekt zamanda cümle kurarken kullanılan fiilin özel bir halidir.
Aynı zamanda ileride göreceğimiz Plusquamperfekt zamanını oluştururken de fiillerin Partizp Perfekt halini kullanacağız.
Partizip Perfekt, bir fiilin şahısa göre çekimlenmiş hali değildir, fiile bazı ekler getirilerek elde edilen bir halidir ve Perfekt (-di�li geçmiş zaman)� da cümle kurabilmek için fiillerin Partizip Perfekt hallerini ezberlemek lazımdır.
Daha önceki derslerimizde gördüğümüz gibi Präsens yani şimdiki zamanda veya Präteritum�da bir cümle kurmak için fiilin köküne şahıslara göre değişen bazı ekler getiriyorduk, fakat Perfekt zamanda bu böyle değildir, Perfekt zamanda kurulan cümlelerde fiilin Partizip Perfekt hali kullanılır, mastar hali kullanılmaz ya da fiilin köküne şahıslara göre değişen ekler getirilmez.
Partizip Perfekt, cümlede en sonda bulunur ve şahıslara göre değişmez.Perfekt zamanda cümle kurarken şahıslara göre değişen şey yardımcı fiildir, esas fiil (buradaki adıyla Partizip Perfekt) şahıslara göre değişmez, tüm şahıslar için tek hali vardır.Yani cümlenin öznesi esas fiili etkilememektedir.
Gerçekte Partizip Perfekt fiile bazı ekler eklenerek meydana getirilir, fakat özellikle düzensiz fiillerde bu eklerin neye göre ekleneceği belli olmadığından dolayı, yani belirli bir kuralın olmamasından dolayı fiillerin Partizip Perfekt hallerini tek tek bilmek gerekir.
Fakat düzenli fiiller için basit bir kural verilebilir, bu kuralı uygulayarak düzenli fiillerin Partizip Perfekt hallerini oluşturmak mümkündür.
Düzenli fiillerin Partizip Perfekt�i şu kurala dayanılarak elde edilir:
ge takısı + Fiilin Kökü + t takısı:
Örnekler:
�lieben� fiilinin kökü �lieb� dir.Bu fiilin Partizip Perfekt halini elde etmek için, kökün önüne ge ekleriz, kökün sonuna t ekleriz.
Yani : ge lieb t ��> geliebt (Not: bir fiilin kökünü bulmak için o fiilin mastar eki kaldırılır, burada mastar eki -en dir, dolayısıyla geriye lieb kelimesi kalmıştır.)
hören fiilinin kökü hör dür. Bu fiilin Partizip Perfekt halini elde etmek için fiil kökünün önüne ge ekleriz, kökün sonuna ise t ekleriz.
Yani : ge hör t ��-> gehört
Dolayısıyla, lieben fiilinin Partizip Perfekt�i geliebt dir. hören fiilinin Partizip perfekt�i gehört dür.
Bu şekilde sizler de düzenli fiillerin Partizip Perfekt hallerini oluşturabilirsiniz.
Daha önce de dediğimiz gibi, Almanca gramerinde bolca istisnalara rastlayabilirsiniz.Burada da geçerli olan birkaç istisna var.
1. Bazı düzenli fiiller önlerine ge takısı almazlar.
2. Kökleri d, t, m, n harfleriyle biten fiillere t takısı eklerken, t takısıyla fiil kökü arasına bir e harfi girer.
Dolayısıyla bu gruba giren fiillerin de ezberlenmesi gerekir.
Düzensiz fiillere gelince; düzensiz fiiller için maalesef böyle bir kural verilemez.Dolayısıyla her düzensiz fiilin, en azından en çok kullanılanların Partizip Perfekt�inin ne olduğu tek tek ezberlenmelidir.
Düzensiz fiilerin Partizip Perfekt�leri hakkında bilgi aşağıda verilecektir.
Konuyu toparlamak adına birkaç küçük örnekle devam edelim ve Perfekt zamanda kurulmuş cümleler yazalım.
Perfekt yani di�li geçmiş zamanda kurulmuş basit cümleler:
ich habe gehört : Duydum
Burada �haben� yardımcı fiilini kullandık, çünkü �hören� fiiliyle �haben� kullanılır.(Ezber)
ich : Özne (1. tekil şahıs)
habe : Yardımcı fiil (haben fiilinin 1. tekil şahsa göre çekimi)
gehört : Esas fiil (hören fiilinin Partizip Perfekt hali)
sie haben gehört : Duydular
sie : Özne (3. çoğul şahıs)
haben : Yardımcı fiil (haben fiilinin 3. çoğul şahısa göre çekimi)
gehört : Esas fiil (hören fiilinin Partizip Perfekti)
er hat gehört : Duydu
er : Özne (3. tekil şahıs)
hat : Yardımcı fiil (haben fiilinin 3. tekil şahısa göre çekimi)
gehört : Esas fiil (hören fiilinin Partizip Perfekti)
ich bin erkrankt : Hasta oldum (hastalandım)
Burada �sein� yardımcı fiilini kullandık, çünkü �erkranken� fiiliyle �sein� kullanılır.(Ezber)
ich : Özne (1. tekil şahıs)
bin : Yardımcı fiil (sein fiilinin 1. tekil şahısa göre çekimi)
erkrankt : Esas fiil (erkranken fiilinin Partizip Perfekti)
sie ist erkrankt : Hasta oldu (hastalandı)
sie : Özne (3. tekil şahıs)
ist : Yardımcı fiil (sein fiilinin 3. tekil şahısa göre çekimi)
erkrankt : Esas fiil (erkranken fiilinin Partizip Perfekti)
Yukarıdaki basit örneklerde de görüldüğü gibi, Partizip Perfekt (esas fiil) şahısa göre değişmemekte, tüm şahıslar için aynı kalmaktadır.Şahısa göre değişen şey yardımcı fiildir.Partizip Perfekt (esas fiil) cümlenin sonunda bulunur.
Yardımcı fiil ise özneden sonra gelir, örneğin soru cümlesi yapmak için yardımcı fiille öznenin yerini değişmek yeterlidir.
er hat gehört : Duydu.
hat er gehört? : Duydu mu?
du hast gehört : Duydun.
hast du gehört? : Duydun mu?
Şeklinde örnekler verilebilir.
Şimdi Perfekt konusunun ana unsurlarını öğrenmiş bulunuyoruz, bunlar; cümle sıralaması, yardımcı fiil ve partizip perfekt.Şimdi birkaç örnek cümle yazalım.Düzenli fiilerle düzensiz fiiller arasında cümlenin kurgusu bakımından fark yoktur, tek fark Partizip Perfektlerinin oluşturulmasındadır. Bu kural düzensiz fiiller için geçerli değildir.
Yukarıdaki tablolarda birinci sütunda (en solda) fiilin mastar hali yer almaktadır, ikinci sütunda fiilin Partizip Perfekt hali verilmiştir, Perfekt zamanda cümle kurmak için kullanılacak olan kısım bu kısımdır.Her fiilin Partizip Perfekt�i ezberlenmelidir.Soldan üçüncü sütunda fiilin Türkçe karşılığı verilmiştir.Son sütunda ise bu fiille kullanılacak olan yardımcı fiil gösterilmiştir.
Perfekt�te çoğunlukla �haben� yardımcı fiili kullanılır, biz �sein� ile kullanılan düzensiz fiillerin tamamına yakınına yukarıda yer vermeye çalıştık.Dolayısıyla yukarıdaki tabloda yer almayan bir fiille haben kullanmak çok büyük bir ihtimalle doğru olacaktır.
IV. ÖRNEK CÜMLELER
Ich habe gespielt : Oynadım.
Ich habe in diesem Garten gespielt : Bu bahçede oynadım.
Muharrem und seine Frau haben in diesem Garten gespielt : Muharrem ve eşi bu bahçede oynadılar.
Ich habe aufgeräumt : Topladım.
Ich habe mein Zimmer aufgeräumt : Odamı topladım.
Ich habe gestern mein Zimmer aufgeräumt : Dün odamı topladım.
Ich habe gestern Abend mein Zimmer aufgeräumt : Dün akşam odamı topladım.
Hast du dein Zimmer aufgeräumt? : Odanı topladın mı?
Wir haben in dieser Fabrik gearbeitet : Biz bu fabrikada çalıştık.
Muharrem hat sein Auto verkauft : Muharrem otomobilini sattı.
Hat Muharrem sein Auto verkauft? : Muharrem otomobilini sattı mı?
Ich bin gestern zum Arzt gegangen : Dün doktora gittim.
Bist du gestern zum Arzt gegangen? : Dün doktora gittin mi?
Ihr seid gestern ins Kino gegangen? : Dün sinemaya gittiniz mi?
Ich bin in die Türkei gefahren : Türkiye�ye gittim.
Hast du mein neues Hemd gesehen? : Yeni gömleğimi gördün mü?
ALMANCA BASİT CÜMLELER ve WAS IST DAS KALIBI
Was ist das?
Bu nedir?
Was ist das? (bu nedir?)
Das ist ein Haus (bu bir evdir)
Was ist das? (bu nedir?)
Das ist ein Auto (bu bir arabadır)
Was ist das?
Das ist ein Buch (bu bir kitaptır)
Ist das ein Buch? (bu bir kitap mıdır?)
Nein, das ist kein Buch (hayır, bu bir kitap değildir)
Was ist das? (bu nedir?)
Das ist ein Heft (bu bir defterdir)
Ist das ein Auto? (bu bir otomobil midir?)
Nein, das ist kein Auto (hayır bu bir otomobil değildir)
Was ist das? (bu nedir?)
Das ist ein Bus (bu bir otobüstür)
Ist das ein Pferd? (o bir at mıdır?)
Ja, das ist ein Pferd (evet, o bir attır)
Ist das eine Katze? (o bir kedi midir?)
Nein, das ist keine Katze, das ist ein Pferd (hayır, o bir kedi değildir, o bir attır)
Yukarıdaki örnekleri incelerseniz konuyu rahatlıkla kavrayabilirsiniz.
Kendiniz de örnekleri çeşitli diyaloglar ile geliştirebilirsiniz.
Yukarıdaki örnekleri geliştirerek, günlük hayatta oldukça işinize yarayacak
bir konuyu öğrenmiş olacaksınız.
ALMANCA�DA SORU CÜMLELERİ
Düz bir cümleyi soru cümlesi haline getirirken, tekil ya da çoğul
olmasına bakılmaz.Aralarında fark yoktur.
Düz bir cümle aşağıdaki kalıp kullanılarak soru cümlesi yapılır;
Düz cümle: DAS + İST/SİND + EİN/EİNE + BİR İSİM
Soru Cümlesi : İST/SİND + DAS + EİN/EİNE + BİR İSİM
Burada, bu anlamına gelen das kelimesiyle, nesnenin tekil ya da çoğul
olmasına göre belirlenen ist veya sind kelimelerinin yer değiştiğini
görüyoruz.
Örnekler;
Das ist ein Kind (bu bir çocuktur)
ist das ein Kind? (bu bir çocuk mudur?)
This is a children (bu bir çocuktur)
is this a children (bu bir çocuk mudur?)
�������������
Das ist ein Haus (bu bir evdir)
ist das ein Haus? (bu bir ev midir)
This is a hause (bu bir evdir)
is this a hause? (bu bir ev midir?)
������������-
das sind Balle (bunlar toptur)
sind das Balle (bunlar top mudur?)
Almanca Plusquamperfekt � Almanca�da -miş�li Geçmiş Zaman
ngilizce�de tam karşılığı Past Perfect Tense (Geçmişte Bitmiş Zaman) demektir.
İngilizce ile karşılaştırıldığında cümle yapıları da benzerdir.
Bir önceki dersimizde Perfekt konusunu görmüştük, Plusquamperfekt�in Perfekt�ten tek farkı şudur:
Perfekt�te haben ve sein yardımcı fiilerinin şimdiki zamana (Präsens) göre çekimleri kullanılıyordu.
Plusquamperfekt�te ise haben ve sein yardımcı fiilerinin Präteritum�a göre çekimleri kullanılır.
Bunun dışında cümle kurgusu açısından bu iki zaman arasında fark yoktur.
Plusquamperfekt�te cümle kalıbımız aşağıdaki gibidir:
ÖZNE + YARDIMCI FİİL + DİĞER ÖĞELER + ESAS FİİL
Dediğimiz gibi, Perfekt�te SEIN ve HABEN yardımcı fiilerinin Präsens çekimlerini kullanıyorduk, Plusquamperfekt�te ise bu yardımcı fiilerin Präteritum çekimlerini kullanacağız.Bunun dışında herhangi bir değişiklik yok, Partizip Perfektler de aynı.
Öncelikle sein ve haben yardımcı fillerinin Plusquamperfekt�te nasıl kullanıldığını görelim, bunun için bu yardımcı fiilerin Präteritum çekimlerini aşağıdaki tabloda verdik.
ŞAHISLAR HABEN SEIN
ben / ich hatte war
sen / du hattest warst
o / er/sie/es hatte war
biz / wir hatten waren
siz / ihr hattet wart
onlar / sie hatten waren
siz / Sie hatten waren
Yukarıda haben ve sein yardımcı fiilerinin şahıslara göre çekimlerini verdik, Plusquamperfekt�te cümleler yazarken bunları kullanacağız.
Şimdi de esas fiile yani Partizip Perfekt�lere bakalım, Partizip Perfekt hakkında bir önceki derste bilgi verilmişti, burada en çok kullanılan düzensiz fiillerin anlamlarını, Partizip Perfektlerini ve bunlarla kullanılacak olan yardımcı fiili (sein / haben) tekrar verip örneklerimize geçelim. Liste için buraya tıklayınız
Örnekler :
Ich hatte gespielt : Oynamıştım.
Ich hatte in diesem Garten gespielt : Bu bahçede oynamıştım.
Muharrem und seine Frau hatten in diesem Garten gespielt : Muharrem ve eşi bu bahçede oynamışlardı.
Ich hatte aufgeräumt : Toplamıştım.
Ich hatte mein Zimmer aufgeräumt : Odamı toplamıştım.
Ich hatte gestern mein Zimmer aufgeräumt : Dün odamı toplamıştım.
Ich hatte gestern Abend mein Zimmer aufgeräumt : Dün akşam odamı toplamıştım.
Hattest du dein Zimmer aufgeräumt? : Odanı toplamış mıydın?
Wir hatten in dieser Fabrik gearbeitet : Biz bu fabrikada çalışmıştık.
Ich hatte mit meinen Freunden im Garten gespielt : Bahçede arkadaşlarımla oynamıştım.
Muharrem hatte sein Auto verkauft : Muharrem otomobilini satmıştı.
Hatte Muharrem sein Auto verkauft? : Muharrem otomobilini satmış mıydı?
Ich war gestern zum Arzt gegangen : Ben dün doktora gitmiştim.
Warst du gestern zum Arzt gegangen? : Sen dün doktora gitmiş miydin?
Ihr wart gestern ins Kino gegangen? : Siz dün sinemaya gitmiş miydiniz?
Ich war in die Türkei gefahren : Türkiye�ye gitmiştim.
Muharrem hatte sich sehr geägert : Muharrem çok kızmıştı.
Warst du mein neues Hemd gesehen? : Yeni gömleğimi görmüş müydün?
Dikkat: Bu ve bundan sonra anlatılacak konuları tam olarak anlayabilmeniz için Türkçe Dilbilgisi konularınını yeterli derecede bilmeniz gerekir.
Türk dilbilgisinde cümle ve öğeleri hakkında bilgi açığınız var ise kısa zaman içerisinde gideriniz.
BASİT CÜMLE KURULUMU
Bir özne ve bir yüklemden oluşan cümleleri basit cümle olarak değerlendiriyoruz.
Örneğin;
Ben gidiyorum.
Siz gülüyorsunuz.
Onlar okuyacaklar.
Cümleleri oldukça basit cümle yapılarıdır.Eğer dikkat edilirse yukarıdaki üç cümlede de özne-yüklem uyumluluğu gözlenir.
Doğru ve anlamlı cümlelerde özne-yüklem uyumluluğu şarttır.
Eğer bir cümlede özne ile yüklem uyumlu değilse, o cümle bozuk ve anlamsız olur.Örnekleri inceleyelim,
Ben gidecekler.
O okuyorsunuz.
Siz geldi.
Cümleleri bozuk cümlelerdir.Çünkü bu cümlelerde fiiller özneye göre çekimlenmemiş ve ortaya özne-yüklem uyuşmazlığı çıkmıştır.
Örneğin, bozuk olan �Ben gidecekler� cümlesi özneye göre, �Ben gideceğim� yada yükleme göre, �Onlar gidecekler� şeklinde düzenlenmelidir.
Peki, madem ki bir cümlede özne ile yüklem her zaman uyumlu olmak zorundadır, o halde biz cümlenin sadece yüklemine bakarak da cümlenin öznesi hakkında bir fikir edinebiliriz.İsterseniz aşağıya bir kaç örnek yazalım:
Geliyorum.
Yazdınız.
Yazacaklar.
Geleceksin.
Yukarıdaki birkaç cümleyi ele alalım.
�Geliyorum� cümlesinde işi yapan şahıs (özne) kolayca anlaşılacağı gibi birinci tekil şahıs olan �ben� dir.
�Yazdınız� cümlesinin öznesi ise, anlaşılacağı gibi �siz� dir.
�Yazacaklar� cümlesinin öznesi ise �onlar� dır.
�Geleceksin� cümlesinin öznesi ise �sen� dir.
Elbette biz cümlenin yüklemine bakarak, o cümlenin öznesini de bilebiliyoruz.
Peki, fiiller bize sadece cümlenin öznesi hakkında mı bilgi verir?
Elbette hayır.
Fiiller aynı zamanda bize cümlenin öznesi, işin yapıldığı zaman, cümlenin çatısı ve kipi hakkında da bilgiler verir.
Fiiller cümlenin yüklemini meydana getirirler ve fiillerin çekimlenmemiş hallerine fiilin mastar hali denir.
Türkçe�de fiillerin mastar eki -mek yada -mak olmaktadır.
Almanca�da ise bu mastar eki -en bazen de -n olmaktadır.
Şimdi durumu daha iyi kavramak için iki dilde de fiilleri karşılaştıralım.
spielen fiilinin Türkçe karşılığı oynamak fiilidir.Her iki fiil de mastar halindedir.
spiel � en
oyna � mak
Görüldüğü gibi yukarıdaki fiillere göre Almanca�da mastar eki en, Türkçe�de ise mak �tır.
Bir fiilin mastar eki atılırsa geriye kalan sözcük fiilin kökü olarak kabul edilir.
Fiile şahıs yada zaman ekleri getirilirken fiilin mastar eki atılır ve geriye kalan fiilin köküne şahıs, zaman vs ekleri getirilir.Bunu bir örnekle açıklayalım.
Okumak fiilinin mastar ekini atıyoruz ve elimizde �oku� kelimesi kalıyor.Bu kelimeye şimdi bir şahıs ve bir de zaman eki getirelim.Örneğin 1. tekil şahıs eki ve şimdiki zaman eki getirelim.
oku � yor � um
Şimdi bu fiile getirdiğimiz ekleri açıklayalım.
oku : fiilin kökü
yor : şimdili zaman eki
um : 1. tekil şahıs eki (ben)
Şimdi bir kaç çekim daha yapalım:
OKU � YOR � SUN
OKU � DU � N
OKU � YOR � UZ
OKU � DU � K
Şimdi burada bir noktaya dikkat edelim.Örneğin okuyoruz ve okuduk fiillerini ele alalım.
Her ikisi de 1. çoğul şahıs olmasına rağmen acaba neden farklı şahıs ekleri almışlardır?
Bu durum gramer yapısıyla ilgilidir ve kulanılan zamanların farklı olmasından ileri gelmektedir.Almanca�da da fiiller farklı zaman ve şahıslara göre farklı ekler alırlar.
Aynen dilimizde olduğu gibi Almanca�da da fiilin mastar eki kaldırılır ve fiilin köküne ekler getirilir.
Şimdi Almanca bir fiili çekimleyelim:
Lernen : Öğrenmek
Fiilin mastar ekini atıyoruz ve geriye lern kelimesi kalıyor.
Şimdi bu lern kelimesine bir şahıs ve zaman eki getirelim.Örneğin 1. tekil şahıs ve şimdiki zaman eklerini getirelim.
Lern � e : Öğren � iyor � um
Görüldüğü gibi sadece -e eki fiile hem şimdiki zaman hem de 1. tekil şahıs anlamlarını vermiştir.
Lern � t : Öğren � iyor � sunuz
Lern � te : Öğren � di � m
Yukarıda bir kaç fiilin çekimini verdik.İleride zamanlara göre fiillere getirilen ekleri iyice öğreneceğiz.
Şimdi bir noktaya daha dikkatinizi çekelim.
Görüldüğü gibi fiillerin mastar eklerini kaldırdık ve geriye kalan fiilin köküne ekler getirerek fiili çekimledik.Fakat Almanca�da fiillerin çok büyük bir bölümünü bu şekilde çekimlenmesine karşın, bu kurala uymayan 200 kadar düzensiz fiil de mevcuttur.
Eğer bir fiilin kökü, fiil çekimlenirken değişmiyorsa o halde bu fiil Düzenli Fiildir denir.
Fakat fiilin kökü çekimlenirken değişiyorsa bu fiil Düzensiz Fiildir denir.
Düzenli fiillere bazen Zayıf fiiller, düzensiz fiillere de bazı yerlerde Kuvvetli fiiller denir.
Peki biz nereden bileceğiz fiilin kökünün değişip değişmeyeceğini?
Bu soruyu cevaplayabilmeniz için bütün düzensiz fiileri ezberlemeniz gerekir.
Bu aşamada sadece günlük hayatta en çok kullanılanları ezberleyerek işe başlayabilirsiniz.
Fakat şunu özellikle belirtelim ki, bu fiileri ve çekimlerini ezberlemekten başka bir çaremiz yok!
YARDIMCI FİİL NEDİR?
Almanca�da yardımcı fiil kavramı vardır.Yardımcı fiillerin cümle içerisinde çeşitli hörevleri vardır.Esasen Almanca�da 3 tane yardımcı fiil vardır.Bunlar sein � haben � werden yardımcı fiilleridir.Bu yardımcı fiillerin Türkçe karşılıkları yoktur ve yardımcı fiiller cümlede tek başlarına kullanılamazlar.Mutlaka cümlede normal bir fiille kullanılmalıdırlar ki asıl fiilin zamanını yada anlamını değiştirebilsinler.
Yukarıdaki yardımcı fiiller aynı zamanda normal bir fiil olarak da kullanılabilirler.
Normal bir fiil olarak kullanılırlarsa o zaman bir anlamları olur ve tek başlarına kullanılabilirler.
ALMANCA CÜMLELER (ÖRNEKLER)
Önceki bölümlerde �bu bir kapıdır�, �bu bir masadır� kalıbındaki cümleleri hakkında çeşitli
bilgiler vermiştik.
Bu bölümde de �masa mavidir� �Ahmet öğrencidir�, �araba yenidir� türündeki
cümlelerin yapılışını anlatacağız.
Örnekler;
Das ist ein Haus (bu bir evdir)
Das Haus ist grün (ev yeşildir)
Das Haus ist weiss (ev beyazdır)
Das Haus ist neu (ev yenidir)
Das Haus ist alt (ev eskidir)
Burada görüldüğü gibi bu anlamına gelen �das� kullanılmıyor, bilakis �das� kelimesinin
işaret etmiş olduğu nesne, özne olarak kullanılıyor.Ama bu öznenin, yani ismin artikeli
�das� olabilir ve diğer �das� ile karıştırılmamalıdır.
Das ist ein Auto (bu bir otomobildir)
Das Auto ist neu (otomobil yenidir)
Das Auto ist grün (otomobil yeşildir)
Das Auto ist gelb (otomobil sarıdır)
Die Blume ist rot (çiçek kırmızıdır)
Die Blume ist weiss (çiçek beyazdır)
Die Blume ist schön (çiçek güzeldir)
Der Stuhl ist alt (sandalye eskidir)
Der Tisch ist gross (masa büyüktür)
Der Mann ist jung (adam gençtir)
Der Student ist faul (öğrenci tembeldir)
Bu örnekleri çoğul cümlelerle de çok rahat bir
şekilde kullanabileceğiz.
Örnekler;
Der Stuhl ist grün (sandalye yeşildir)
Die Stühle sind grün (sandalyeler yeşildir)
Die Blume ist schön (çiçek güzeldir)
Die Blumen sind schön (çiçekler güzeldir)
Die Blumen sind rot (çiçekler kırmızıdır)
Die Blumen ist gelb (çiçekler sarıdır)
Şimdi de olumsuz cümleler yapalım;
Geçmişte, �das ist ein Stuhl� gibi bir cümleyi �das ist kein Stuhl�
şeklinde olumsuz yapıyorduk.
Ama �Die Blumen sind rot� gibi bir cümlede ein / eine / kein / keine gibi
artikeller yok ve kullanılamıyor.O halde bu işin başka bir yolu var;
Die frau ist jung cümlesi Kadın gençtir anlamına gelir.Cümlenin olumsuzu
ise şu kalıpla yapılır.
Die Frau ist jung (kadın gençtir)
Die Frau ist nicht jung (kadın genç değildir)
Die Blume ist rot (çiçek kırmızıdır)
Die Blume ist nicht rot (çiçek kırmızı değildir)
Der Stuhl ist lang (sandalye uzundur)
der Stuhl ist nicht lang (sandalye uzun değildir)
Die Blumen sind schön (çiçekler güzeldir)
Die Blumen sind nicht schön (çiçekler güzel değildir)
Die Studenten sind faul (öğrenciler tembeldir)
Die Studenten sind nicht faul (öğrenciler tembel değildir)
Görüldüğü gibi tekil � çoğul cümle farkı olmadan, cümleleri olumsuz
yapmak için sıfatın önüne bir �nicht� kelimesi getiriyoruz.
Nicht kelimesi cümleye bir işin yapılmaması, olumsuzluk
ve değil anlamını katar.
der Stuhl ist neu (sandalye yenidir)
der Stuhl ist nicht neu (sandalye yeni değildir)
die stühle sind neu (sandalyeler yenidir)
die Stühle sind nicht neu (sandalyeler yeni değildir)
Şimdi de cümlelerimizde şahıs zamirlerini de kullanarak özneyi sürekli
değiştirelim ve farklı cümleler çıkaralım.
Öncelikle fiilimizin şahıs zamirlerine göre çekimini tam olarak
verelim;
ich bin (y�im-y�ım-y�um-y�üm)
du bist (sin-sın-sun-sün)
Sie sind (siniz-sunuz-sınız-sünüz)
er (der) ist (dir-dır-dur-dür)
sie (die) ist (dir-dır-dur-dür)
es (das) ist (dir-dır-dur-dür)
wir sind (y�iz-y�ız-y�uz-y�üz)
ihr seid (sınız-siniz-sunuz-sünüz)
sie sind (dırlar-dirler-durlar-dürler)
Şimdi örneklerimize geçelim;
ich bin Pınar (ben Pınar'ım)
ich bin Student (ben öğrenciyim)
ich bin Lehrer (ben öğretmenim)
du bist Lehrer (sen öğretmensin)
er ist Lehrer (o (bay) öğretmendir)
sie sind studenten (onlar öğrencidirler)
sie ist lehrerin (o (bayan) öğretmendir)
du bist Student (sen öğrencisin)
du bist nicht Student (sen öğrenci değilsin)
ich bin Ali (ben Ali�yim)
ich bin nicht Ali (ben Ali değilim)
ich bin nicht Lehrer (ben öğretmen değilim)
du bist Arzt (sen doktorsun)
du bist nicht Arzt (sen doktor değilsin)
bist du Arzt? (sen doktor musun?)
Nein, ich bin nicht Arzt (hayır, ben doktor değilim)
Ja, ich bin Arzt (evet, ben doktorum)
Tuğba ist Lehrerin (Tuğba öğretmendir)
ist Tuğba Lehrerin (Tuğba öğretmen midir?)
Ja, Tuğba ist lehrerin (evet, Tuğba öğretmendir)
Nein, Tuğba ist nicht lehrerin (hayır, Tuğba öğretmen değildir)
seid ihr studenten? (siz öğrenci misiniz?)
Ja wir sind studenten (evet, biz öğrenciyiz)
seid ihr studenten? (siz öğrenci misiniz?)
Nein, wir sind nicht studenten (hayır biz öğrenci değiliz)
wir sind Kellner (biz garsonuz)
sind Sie Türke? (Türk müsünüz?)
Nein, ich bin nicht Türke (hayır Türk değilim)
Sie sind Türke (Türksünüz)
Ja, ich bin Türke (evet, Türküm)
ALMANCA�DA ŞİMDİKİ ZAMAN (Präsens)
Bu dersimizde hem kolay olması hem de günlük yaşamda fazlaca kullanılması nedeniyle şimdiki zamanda
cümle kurulumlarını inceleyeceğiz.
Şimdiki zaman, Almanca�da Präsens kelimesiyle tanımlanır.
Biliyorsunuz ki anlamlı ve doğru bir cümle için özne ile yüklemin uyumlu olması gerekirdi ve
dilimizde fiiller şahıslara ve zamanlara göre farklı ekler alıyordu.
Bu durum Almanca�da da geçerlidir ve fiillerin şahıs ve zamanlara göre aldıkları ekler
iyice ezberlenmelidir.
O halde ilk olarak Almanca�da fiillerin şimdiki zamanda şahıslara göre aldıkları ekleri öğrenerek
dersimize başlayalım.
Fakat şu noktayı da belirtelim; Almanca�da düzenli ve düzensiz fiillerin şimdiki zamanda
aldıkları ekler büyük çoğunlukla aynı olduğu için, bir başka deyişle düzenli ve düzensiz
fiiller arasında şimdiki zaman için pek bir fark olmadığı için, bizler şimdiki zamanı
düzenli ve düzensiz fiiller olarak ayırmayacağız.Fakat aradaki farklılıkları belirteceğiz.
ŞİMDİKİ ZAMANDA (PRäSENS) FİİL ÇEKİMLERİ
Şimdi bir fiil alalım ve bu fiili hem Türkçe hem de Almanca olarak çekimleyelim.
Örneğin lernen (öğrenmek) fiilini alalım ve şimdiki zaman için bu fiili çekimleyelim.
Öncelikle fiilin mastar eki olan -en ekini atıyoruz ve geriye fiilin kökü kalmış oluyor.
lernen = öğrenmek
lern = öğren
(Burada konumuzla ilgisi olmayan küçücük bir bilgi verelim.Şimdi biz mastar ekini atınca
geriye kalan öğren kelimesi Türkçe�de emir belirtir yani karşımızdakine öğren! şeklinde bir emir vermiş oluruz.
Bu durum Almanca�da da böyledir ve mastar ekini atınca kalan lern kelimesi de emir belirtir.)
Şimdi fiilimizi şahıslara göre çekimleyebiliriz.
ich / Ben lern � e öğren � iyor � um
du / Sen lern � st öğren � iyor � sun
er / O (erkek) lern � t öğren � iyor
sie / O (dişi) lern � t öğren � iyor
es / O (nötr) lern � t öğren � iyor
wir / Biz lern � en öğren � iyor � uz
ihr / Siz lern � t öğren � iyor � sunuz
sie / Onlar lern � en öğren � iyor � lar
Sie / Siz (nazik) lern � en öğren � iyor � sunuz
Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi fiilin köküne bazı takıları eklemek suretiyle fiilimizi şimdiki zamana göre
çekimlemiş olduk.Şahıs zamirleriyle ilgili bilgiyi zaten daha önce verdiğimiz için burada şahıs zamirlerine değinmeyeceğiz.
Yukarıdaki tablo şimdiki zamanda hemen hemen tüm fiiller için geçerlidir.
Yukarıdaki tabloda fiilin kökü ve fiile eklenen ekler daha kolay görülebilmesi için birbirinden ayrılmıştır.
Normalde bitişik yazılır ve bu eklerin kesinlikle ezberlenmesi gerekir.
Zaten siz de değişik fiiller üzerinde kendiniz alıştırmalar yaparsanız, oldukça kalıcı olacaktır.
Biz yine de daha iyi anlaşılabilmesi ve kalıcı olması bakımından bir kaç fiili daha şimdiki zamanda çekimleyelim:
ich / Ben lern � e sing - e trink � e schreib � e
du / Sen lern � st sing � st trink � st schreib � st
er/sie/es/ O lern � t sing � t trink � t schreib � t
wir / Biz lern � en sing � en trink � en schreib � en
ihr / Siz lern � t sing � t trink � t schreib � t
sie / Onlar lern � en sing � en trink � en schreib � en
Sie / Siz lern � en sing � en trink � en schreib � en
Tabloda her üç O (3. Tekil şahıs) zamirini de aynı satırda verdik çünkü her üçü de aynı şekilde çekiliyor.
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi her şahıs için fiile getirilecek ek belli.
Bu ekleri ezberlediğimiz takdirde yapılacak iş oldukça kolay.
Öncelikle fiilin mastar ekini kaldırıyoruz (en) ve fiilin kalan kısmına şahıslara göre eklerimizi getiriyoruz.
ALMANCA�DA İSİM CÜMLELERİ
Tanım cümleleri; bu ��.dır, bu ���.dur gibi cümlelerdir.
İngilizce bilen okuyucular bu temel ve en basit kalıbı bilirler;
this is a pen
this is a computer
this is a book
gibi.
Almanca�da da durum çok farklı değildir.Kelimeler bile çok benzerdir.
This yerine das, is yerine ist, a yerine ein ya da eine kullanılır.
Örneğin;
this is a book
bu bir kitaptır
das ist ein buch
gibi benzer bir kalıpla karşılaşırız.
Bu tür cümlelerde kullanılan genel kalıp aşağıdaki şekildedir.
DAS + İST + EİN/EİNE + BİR İSİM
Burada ki das ile artikel olan das kelimesini karıştırmamanız gerekiyor.
Burada (yukarıdaki kalıpta) verilen das kelimesinin artikel olan
das ile hiçbir ilgisi yok.
Buradaki das kelimesi �bu, şu� anlamlarında kullanılır ve sözcük türü de artikel değildir.
Bildiğiniz gibi �ein� , artikeli �der� veya �das� olan isimlerin
önünde, �eine� ise, artikeli �die� olan isimlerin önünde
kullanılıyordu.(bkz:belirsiz artikeller)
Yine İngilizce destekli örneklerle devam edelim;
This is a hause
Das ist ein Haus
Bu bir evdir
�������
This is a cat
Das ist eine Katze
Bu bir kedidir
�������
This is a stul
Das ist ein Stuhl
Bu bir sandalyedir
������-
Buradaki cümlelerde;
das, bu anlamında,
ist, -dır, -dir, -dur, -dür anlamlarında,
ein/eine, bir anlamında kullanılır.
Das ist ein Radio
This is a radio
Bu bir radyodur.
ALMANCA GENİŞ ZAMAN
Şimdiki zamanı öğrenen aynı zamanda geniş zamanı da öğrenmiş demektir.
Geniş zaman genel olarak sürekli, her an, sık sık yada belirli periyotlarda
tekrarlanan işleri, hareketleri belirtmek için kullanılır.
Örnekler :
ich gehe ins Kino
şimdiki zaman: sinemaya gidiyorum
geniş zaman: sinemaya giderim
ich lerne Deutsch
şimdiki zaman : Almanca öğreniyorum
geniş zaman : Almanca öğrenirim
DAS PERFEKT (-Dİ�Lİ GEÇMİŞ ZAMAN)
I. ÖN BİLGİLER
Geçmişte yapılıp bitmiş olan eylemleri anlatır.
İkisinin arasında belirli farklar vardır; Präteritum genellikle yazı dilinde kullanılır, deyimlerde kullanılır, masallarda, roman veya hikayelerde çok kullanılır, Perfekt ise konuşma dilinde kulanılır, roman, hikaye gibi eserlerde kullanılmaz.
Bu iki zaman da -miş�li geçmiş zaman hariç olmak üzere yerine göre tüm geçmiş zamanları ifade edebilir.
Mesela �çalıştım� , �çalışırdım� , �çalışıyordum� gibi zamanları karşılayabilirler, fakat �çalışmış� , �çalışmışım� gibi -miş�li zamanlar için kullanılmazlar.
Daha önceki derslerimizde gördüğümüz gibi, Präteritum ve Präsens zamanlarında cümleler aşağıdaki gibi kuruluyordu:
ÖZNE + FİİL + DİĞER ÖĞELER
Fakat Perfekt (-di�li geçmiş zaman) için bu sıralama değişmektedir.Perfekt�te kulanılan kalıp aşağıdaki gibidir:
ÖZNE + YARDIMCI FİİL + DİĞER ÖĞELER + ESAS FİİL
Görüldüğü gibi burada daha önceki derslerimizde görmediğimiz yardımcı fiil kavramı ortaya çıkmaktadır.
II. YARDIMCI FİİL
Perfekt�in yapılmasında iki yardımcı fiil kullanılır, bunlar; HABEN ve SEIN filleridir.
Bu filler yardımcı fiil olarak kullanıldıklarında bir anlam ifade etmezler dolayısıyla Türkçe�ye çevrilemezler.
Perfekt yapılırken bu fiillerin şimdiki zamana göre (Präsens) çekimleri kullanılır.(Bu kural kafanızı karıştırmasın, ek bilgi mahiyetinde verdik, bilmeniz yeterli)
Şimdi bu fiillerin şimdiki zamana göre çekimlerini verelim.
ŞAHISLAR HABEN SEIN
ben / ich habe bin
sen / du hast bist
o / er/sie/es hat ist
biz / wir haben sind
siz / ihr habt seid
onlar / sie haben sind
siz / Sie haben sind
Yukarıdaki tabloda Perfekt�te kullanılan haben ve sein yardımcı fiilerinin şahıslara göre çekimleri verilmiştir.
Yardımcı fiil cümlenin öznesine göre belirlenecektir, örneğin öznesi birinci tekil şahıs yani �ich� olan bir cümlede yardımcı fiil olarak ya �bin� ya da �habe� kullanılacaktır.
Öznesi ikinci çoğul şahıs yani �ihr� olan bir cümlede ya �habt� ya da �seid� kullanılacaktır.
Perfekt ile kurulmuş bir cümlede bu yardımcı fiillerin özneye göre çekimlenmesi zorunludur, yukarıdaki tablo ezberlenmelidir, çünkü perfekt ile yapılan cümlelerde özne-yardımcı fiil uyumluluğu söz konusudur.
Esas fiil ise (partizip perfekt) şahıslara göre değişmez, tüm şahıslar için aynıdır (aşağıda göreceğiz).Dolayısıyla Perfekt zamanda kurulan cümlelerde özne-yardımcı fiil uyumluluğu vardır.
Madem ki Perfekt�te özneden sonra yardımcı fiil kullanacağız ve karşımızda �haben� ve �sein� olmak üzere iki tane yardımcı fiil var, bu durumda �haben� mi kullanacağız yoksa �sein� mi?
Haben veya sein yardımcı fiilerinden hangisini seçeceğiz? Neye göre seçeceğiz?
Bu sorulara cevabımız şudur: Perfekt�te hangi yardımcı fiili kullanılacağımızı esas fiile bakarak belirleriz.
Bazı fiillerle haben kullanılır, bazılarıyla sein kullanılır.Hangi yardımcı fiili kullanacağımıza, kuracağımız cümlenin esas fiiline bakarak karar veririz.
Genel olarak Perfekt�te en çok kullanılan yardımcı fiil �haben� dir. Özellikle düzensiz olan bazı fiillerle ise �sein� kullanılır.
Hangi fiillerle sein, hangi fiillerle haben kullanacağımızı aşağıda yer alan fiil listesinde görebilirsiniz.
Daha önce de söylediğimiz gibi, Almanca grameri yoğun ezber gerektiren bir yapıya sahiptir, dolayısıyla hangi fiillerle haben, hangi fiillerle sein kullanıldığını da ezberlemeniz gerekmekte.
Burada küçük bir gruplama yapmak gerekirse; hal veya hareket değişimi (örneğin yukarıdan aşağı inmek, çıkmak, sağdan sola gitmek, ya da düz zeminde herhangi bir yöne ilerlemek gibi) anlam veren fiillerle �sein� kulanılır.
En çok kullanılan düzensiz fiilleri anlamlarıyla beraber görmek, hangi fiilerle haben, hangi fiilerle sein kullanılacağını öğrenmek için buraya tıklayınız fakat konu hakkında bilgi sahibi değilseniz öncelikle konuyu sonuna kadar okuyunuz.
III. ESAS FİİL (PARTİZİP PERFEKT)
Partizip Perfekt, Perfekt zamanda cümle kurarken kullanılan fiilin özel bir halidir.
Aynı zamanda ileride göreceğimiz Plusquamperfekt zamanını oluştururken de fiillerin Partizp Perfekt halini kullanacağız.
Partizip Perfekt, bir fiilin şahısa göre çekimlenmiş hali değildir, fiile bazı ekler getirilerek elde edilen bir halidir ve Perfekt (-di�li geçmiş zaman)� da cümle kurabilmek için fiillerin Partizip Perfekt hallerini ezberlemek lazımdır.
Daha önceki derslerimizde gördüğümüz gibi Präsens yani şimdiki zamanda veya Präteritum�da bir cümle kurmak için fiilin köküne şahıslara göre değişen bazı ekler getiriyorduk, fakat Perfekt zamanda bu böyle değildir, Perfekt zamanda kurulan cümlelerde fiilin Partizip Perfekt hali kullanılır, mastar hali kullanılmaz ya da fiilin köküne şahıslara göre değişen ekler getirilmez.
Partizip Perfekt, cümlede en sonda bulunur ve şahıslara göre değişmez.Perfekt zamanda cümle kurarken şahıslara göre değişen şey yardımcı fiildir, esas fiil (buradaki adıyla Partizip Perfekt) şahıslara göre değişmez, tüm şahıslar için tek hali vardır.Yani cümlenin öznesi esas fiili etkilememektedir.
Gerçekte Partizip Perfekt fiile bazı ekler eklenerek meydana getirilir, fakat özellikle düzensiz fiillerde bu eklerin neye göre ekleneceği belli olmadığından dolayı, yani belirli bir kuralın olmamasından dolayı fiillerin Partizip Perfekt hallerini tek tek bilmek gerekir.
Fakat düzenli fiiller için basit bir kural verilebilir, bu kuralı uygulayarak düzenli fiillerin Partizip Perfekt hallerini oluşturmak mümkündür.
Düzenli fiillerin Partizip Perfekt�i şu kurala dayanılarak elde edilir:
ge takısı + Fiilin Kökü + t takısı:
Örnekler:
�lieben� fiilinin kökü �lieb� dir.Bu fiilin Partizip Perfekt halini elde etmek için, kökün önüne ge ekleriz, kökün sonuna t ekleriz.
Yani : ge lieb t ��> geliebt (Not: bir fiilin kökünü bulmak için o fiilin mastar eki kaldırılır, burada mastar eki -en dir, dolayısıyla geriye lieb kelimesi kalmıştır.)
hören fiilinin kökü hör dür. Bu fiilin Partizip Perfekt halini elde etmek için fiil kökünün önüne ge ekleriz, kökün sonuna ise t ekleriz.
Yani : ge hör t ��-> gehört
Dolayısıyla, lieben fiilinin Partizip Perfekt�i geliebt dir. hören fiilinin Partizip perfekt�i gehört dür.
Bu şekilde sizler de düzenli fiillerin Partizip Perfekt hallerini oluşturabilirsiniz.
Daha önce de dediğimiz gibi, Almanca gramerinde bolca istisnalara rastlayabilirsiniz.Burada da geçerli olan birkaç istisna var.
1. Bazı düzenli fiiller önlerine ge takısı almazlar.
2. Kökleri d, t, m, n harfleriyle biten fiillere t takısı eklerken, t takısıyla fiil kökü arasına bir e harfi girer.
Dolayısıyla bu gruba giren fiillerin de ezberlenmesi gerekir.
Düzensiz fiillere gelince; düzensiz fiiller için maalesef böyle bir kural verilemez.Dolayısıyla her düzensiz fiilin, en azından en çok kullanılanların Partizip Perfekt�inin ne olduğu tek tek ezberlenmelidir.
Düzensiz fiilerin Partizip Perfekt�leri hakkında bilgi aşağıda verilecektir.
Konuyu toparlamak adına birkaç küçük örnekle devam edelim ve Perfekt zamanda kurulmuş cümleler yazalım.
Perfekt yani di�li geçmiş zamanda kurulmuş basit cümleler:
ich habe gehört : Duydum
Burada �haben� yardımcı fiilini kullandık, çünkü �hören� fiiliyle �haben� kullanılır.(Ezber)
ich : Özne (1. tekil şahıs)
habe : Yardımcı fiil (haben fiilinin 1. tekil şahsa göre çekimi)
gehört : Esas fiil (hören fiilinin Partizip Perfekt hali)
sie haben gehört : Duydular
sie : Özne (3. çoğul şahıs)
haben : Yardımcı fiil (haben fiilinin 3. çoğul şahısa göre çekimi)
gehört : Esas fiil (hören fiilinin Partizip Perfekti)
er hat gehört : Duydu
er : Özne (3. tekil şahıs)
hat : Yardımcı fiil (haben fiilinin 3. tekil şahısa göre çekimi)
gehört : Esas fiil (hören fiilinin Partizip Perfekti)
ich bin erkrankt : Hasta oldum (hastalandım)
Burada �sein� yardımcı fiilini kullandık, çünkü �erkranken� fiiliyle �sein� kullanılır.(Ezber)
ich : Özne (1. tekil şahıs)
bin : Yardımcı fiil (sein fiilinin 1. tekil şahısa göre çekimi)
erkrankt : Esas fiil (erkranken fiilinin Partizip Perfekti)
sie ist erkrankt : Hasta oldu (hastalandı)
sie : Özne (3. tekil şahıs)
ist : Yardımcı fiil (sein fiilinin 3. tekil şahısa göre çekimi)
erkrankt : Esas fiil (erkranken fiilinin Partizip Perfekti)
Yukarıdaki basit örneklerde de görüldüğü gibi, Partizip Perfekt (esas fiil) şahısa göre değişmemekte, tüm şahıslar için aynı kalmaktadır.Şahısa göre değişen şey yardımcı fiildir.Partizip Perfekt (esas fiil) cümlenin sonunda bulunur.
Yardımcı fiil ise özneden sonra gelir, örneğin soru cümlesi yapmak için yardımcı fiille öznenin yerini değişmek yeterlidir.
er hat gehört : Duydu.
hat er gehört? : Duydu mu?
du hast gehört : Duydun.
hast du gehört? : Duydun mu?
Şeklinde örnekler verilebilir.
Şimdi Perfekt konusunun ana unsurlarını öğrenmiş bulunuyoruz, bunlar; cümle sıralaması, yardımcı fiil ve partizip perfekt.Şimdi birkaç örnek cümle yazalım.Düzenli fiilerle düzensiz fiiller arasında cümlenin kurgusu bakımından fark yoktur, tek fark Partizip Perfektlerinin oluşturulmasındadır. Bu kural düzensiz fiiller için geçerli değildir.
Yukarıdaki tablolarda birinci sütunda (en solda) fiilin mastar hali yer almaktadır, ikinci sütunda fiilin Partizip Perfekt hali verilmiştir, Perfekt zamanda cümle kurmak için kullanılacak olan kısım bu kısımdır.Her fiilin Partizip Perfekt�i ezberlenmelidir.Soldan üçüncü sütunda fiilin Türkçe karşılığı verilmiştir.Son sütunda ise bu fiille kullanılacak olan yardımcı fiil gösterilmiştir.
Perfekt�te çoğunlukla �haben� yardımcı fiili kullanılır, biz �sein� ile kullanılan düzensiz fiillerin tamamına yakınına yukarıda yer vermeye çalıştık.Dolayısıyla yukarıdaki tabloda yer almayan bir fiille haben kullanmak çok büyük bir ihtimalle doğru olacaktır.
IV. ÖRNEK CÜMLELER
Ich habe gespielt : Oynadım.
Ich habe in diesem Garten gespielt : Bu bahçede oynadım.
Muharrem und seine Frau haben in diesem Garten gespielt : Muharrem ve eşi bu bahçede oynadılar.
Ich habe aufgeräumt : Topladım.
Ich habe mein Zimmer aufgeräumt : Odamı topladım.
Ich habe gestern mein Zimmer aufgeräumt : Dün odamı topladım.
Ich habe gestern Abend mein Zimmer aufgeräumt : Dün akşam odamı topladım.
Hast du dein Zimmer aufgeräumt? : Odanı topladın mı?
Wir haben in dieser Fabrik gearbeitet : Biz bu fabrikada çalıştık.
Muharrem hat sein Auto verkauft : Muharrem otomobilini sattı.
Hat Muharrem sein Auto verkauft? : Muharrem otomobilini sattı mı?
Ich bin gestern zum Arzt gegangen : Dün doktora gittim.
Bist du gestern zum Arzt gegangen? : Dün doktora gittin mi?
Ihr seid gestern ins Kino gegangen? : Dün sinemaya gittiniz mi?
Ich bin in die Türkei gefahren : Türkiye�ye gittim.
Hast du mein neues Hemd gesehen? : Yeni gömleğimi gördün mü?
ALMANCA BASİT CÜMLELER ve WAS IST DAS KALIBI
Was ist das?
Bu nedir?
Was ist das? (bu nedir?)
Das ist ein Haus (bu bir evdir)
Was ist das? (bu nedir?)
Das ist ein Auto (bu bir arabadır)
Was ist das?
Das ist ein Buch (bu bir kitaptır)
Ist das ein Buch? (bu bir kitap mıdır?)
Nein, das ist kein Buch (hayır, bu bir kitap değildir)
Was ist das? (bu nedir?)
Das ist ein Heft (bu bir defterdir)
Ist das ein Auto? (bu bir otomobil midir?)
Nein, das ist kein Auto (hayır bu bir otomobil değildir)
Was ist das? (bu nedir?)
Das ist ein Bus (bu bir otobüstür)
Ist das ein Pferd? (o bir at mıdır?)
Ja, das ist ein Pferd (evet, o bir attır)
Ist das eine Katze? (o bir kedi midir?)
Nein, das ist keine Katze, das ist ein Pferd (hayır, o bir kedi değildir, o bir attır)
Yukarıdaki örnekleri incelerseniz konuyu rahatlıkla kavrayabilirsiniz.
Kendiniz de örnekleri çeşitli diyaloglar ile geliştirebilirsiniz.
Yukarıdaki örnekleri geliştirerek, günlük hayatta oldukça işinize yarayacak
bir konuyu öğrenmiş olacaksınız.
ALMANCA�DA SORU CÜMLELERİ
Düz bir cümleyi soru cümlesi haline getirirken, tekil ya da çoğul
olmasına bakılmaz.Aralarında fark yoktur.
Düz bir cümle aşağıdaki kalıp kullanılarak soru cümlesi yapılır;
Düz cümle: DAS + İST/SİND + EİN/EİNE + BİR İSİM
Soru Cümlesi : İST/SİND + DAS + EİN/EİNE + BİR İSİM
Burada, bu anlamına gelen das kelimesiyle, nesnenin tekil ya da çoğul
olmasına göre belirlenen ist veya sind kelimelerinin yer değiştiğini
görüyoruz.
Örnekler;
Das ist ein Kind (bu bir çocuktur)
ist das ein Kind? (bu bir çocuk mudur?)
This is a children (bu bir çocuktur)
is this a children (bu bir çocuk mudur?)
�������������
Das ist ein Haus (bu bir evdir)
ist das ein Haus? (bu bir ev midir)
This is a hause (bu bir evdir)
is this a hause? (bu bir ev midir?)
������������-
das sind Balle (bunlar toptur)
sind das Balle (bunlar top mudur?)
Almanca Plusquamperfekt � Almanca�da -miş�li Geçmiş Zaman
ngilizce�de tam karşılığı Past Perfect Tense (Geçmişte Bitmiş Zaman) demektir.
İngilizce ile karşılaştırıldığında cümle yapıları da benzerdir.
Bir önceki dersimizde Perfekt konusunu görmüştük, Plusquamperfekt�in Perfekt�ten tek farkı şudur:
Perfekt�te haben ve sein yardımcı fiilerinin şimdiki zamana (Präsens) göre çekimleri kullanılıyordu.
Plusquamperfekt�te ise haben ve sein yardımcı fiilerinin Präteritum�a göre çekimleri kullanılır.
Bunun dışında cümle kurgusu açısından bu iki zaman arasında fark yoktur.
Plusquamperfekt�te cümle kalıbımız aşağıdaki gibidir:
ÖZNE + YARDIMCI FİİL + DİĞER ÖĞELER + ESAS FİİL
Dediğimiz gibi, Perfekt�te SEIN ve HABEN yardımcı fiilerinin Präsens çekimlerini kullanıyorduk, Plusquamperfekt�te ise bu yardımcı fiilerin Präteritum çekimlerini kullanacağız.Bunun dışında herhangi bir değişiklik yok, Partizip Perfektler de aynı.
Öncelikle sein ve haben yardımcı fillerinin Plusquamperfekt�te nasıl kullanıldığını görelim, bunun için bu yardımcı fiilerin Präteritum çekimlerini aşağıdaki tabloda verdik.
ŞAHISLAR HABEN SEIN
ben / ich hatte war
sen / du hattest warst
o / er/sie/es hatte war
biz / wir hatten waren
siz / ihr hattet wart
onlar / sie hatten waren
siz / Sie hatten waren
Yukarıda haben ve sein yardımcı fiilerinin şahıslara göre çekimlerini verdik, Plusquamperfekt�te cümleler yazarken bunları kullanacağız.
Şimdi de esas fiile yani Partizip Perfekt�lere bakalım, Partizip Perfekt hakkında bir önceki derste bilgi verilmişti, burada en çok kullanılan düzensiz fiillerin anlamlarını, Partizip Perfektlerini ve bunlarla kullanılacak olan yardımcı fiili (sein / haben) tekrar verip örneklerimize geçelim. Liste için buraya tıklayınız
Örnekler :
Ich hatte gespielt : Oynamıştım.
Ich hatte in diesem Garten gespielt : Bu bahçede oynamıştım.
Muharrem und seine Frau hatten in diesem Garten gespielt : Muharrem ve eşi bu bahçede oynamışlardı.
Ich hatte aufgeräumt : Toplamıştım.
Ich hatte mein Zimmer aufgeräumt : Odamı toplamıştım.
Ich hatte gestern mein Zimmer aufgeräumt : Dün odamı toplamıştım.
Ich hatte gestern Abend mein Zimmer aufgeräumt : Dün akşam odamı toplamıştım.
Hattest du dein Zimmer aufgeräumt? : Odanı toplamış mıydın?
Wir hatten in dieser Fabrik gearbeitet : Biz bu fabrikada çalışmıştık.
Ich hatte mit meinen Freunden im Garten gespielt : Bahçede arkadaşlarımla oynamıştım.
Muharrem hatte sein Auto verkauft : Muharrem otomobilini satmıştı.
Hatte Muharrem sein Auto verkauft? : Muharrem otomobilini satmış mıydı?
Ich war gestern zum Arzt gegangen : Ben dün doktora gitmiştim.
Warst du gestern zum Arzt gegangen? : Sen dün doktora gitmiş miydin?
Ihr wart gestern ins Kino gegangen? : Siz dün sinemaya gitmiş miydiniz?
Ich war in die Türkei gefahren : Türkiye�ye gitmiştim.
Muharrem hatte sich sehr geägert : Muharrem çok kızmıştı.
Warst du mein neues Hemd gesehen? : Yeni gömleğimi görmüş müydün?
