Çocukların zekası artık ölçülemiyor
Zeka testlerini güvenilir bulmadığını söyleyen Şenay Yılmaz: Eskiden zeka, sözel ve sayısal olmak üzere ikiye ayrılıyordu, şimdi ise bu ayrım çok fazla. Test sonucu yanıltabilir, skordan çok yetenek baz alınmalı
Çocuk Gelişim Uzmanı Şenay Yılmaz, çocukların zekasını geliştirmeye yönelik özel bir reçete hazırladı:
Tecrübelerime dayanarak söyleyebilirim ki; zeka kavramı artık eskisi gibi algılanmıyor. Bundan üç-dört yıl önce zeka; sözelciler ve sayısalcılar olarak ikiye ayrılıyordu. Bence bu ayrım artık daha fazla. Bana göre zekanın ölçülebilirliği tartışılır ama farklılığı fark edilebilir. Skorlamadan çok yatkınlığa bakmak gerektiğini düşünüyorum.
SEKİZ ALANDA ZEKA
Zeka tanımlamasında kullanılan birçok test var. Uluslararası geçerliliği olan WSCR, Stanford Binet, Liter gibi testlerin mantığı; çocuğun kuvvetli alanlarını skorlayarak bulmak. Ancak uygulayıcı açısından baktığınızda farklı bir bakış, sizi çok zeki ya da zihinsel engelli gösterebilir. Testler sırasında uykulu ve yorgunsanız, motivasyonunuz düşükse ya da hastaysanız, çok farklı sonuçlar çıkabilir. Bu nedenle zeka testlerini çok güvenilir bulmuyorum.
Bu testler, 1950-1970 yılları arasında yaratılmıştır. Şimdiki çocukların genel kültürleri, donanımları ve bilgisayar çağında yetişmiş olmaları göz önüne alındığında, bilgilerin güncelliği de tartışılır.
Bana IQ'su 150 olan bir çocuk gelmişti, Einstein zekasında yani... Ancak çocuk muhakeme konusunda müthiş zayıf, iletişim becerileri müthiş geri ama resim yeteneği çok çok ileri bir düzeyde. Şimdi biz bu çocuğa üstün zekalı mı demeliyiz yoksa üstün yetenekli mi? İşte çelişki de burada başlıyor zaten.
Son yıllarda sekiz dalda zekadan bahsediliyor. Sözel (dil zekası), mantıksal (matematiksel zeka), görsel (uzaysal zeka), müziksel (ritmik zeka), bedensel (kinestetik zeka), sosyal zeka, içsel zeka, doğacı zeka. Bu zeka alanları, kişinin baskın olduğu yönlerini baz alıyor yani kişinin yetenek ve becerilerini ön planda tutuyor.
Birçok aile çocuğunun derse karşı isteksiz olduğunu ama konuşmaya gelince bilmediği şeyin olmadığını vurgular. Yaşıtlarına göre çok fazla kelime hazinesi vardır, dili çok pratik kullanmaktadır. Aslında bu kadar zeki olan bir çocuğun, matematik problemini çözerken zorlanmasını anlamsız bulmaktadırlar. Bence de öyle. Çoklu zeka kavramı da bu dengesizlikten gelişme şansı bulmuştur. Günümüzde birçok özel okulda çocuğun becerileri baz alınarak eğitim programları hazırlanmaktadır. Çocuk ileride iyi bir matematikçi olmayabilir ama çok iyi bir yazar olabilir. Çocuğun yeteneklerini en iyi kullanabildiği alanlarda zekası artmaktadır.
MUHAKEME YETENEĞİ OLAN ÇOCUK ZEKİDİR!
"Bana göre zekanın tanımlayıcısı muhakeme becerisidir. Eğer bir kişi; bir sorun için birçok çözüm üretebiliyor, A, B, C planları yapabiliyorsa, bana göre zekidir. Bu dediğim çocuklar için de geçerli. Eğer çocuk zor durumlarla baş edebiliyorsa, çözüm üretip uygulayabiliyorsa, zeki kategorisindedir."
TV BEYNİ UYUŞTURUR!
Çocuğunuzu televizyon, bilgisayar ve cep telefonundan olabildiğince uzak tutun. Bu cihazlar bağımlılık yaratarak beyni uyuşturur.
Onu sürekli olumlu ifadeler kullanması konusunda teşvik edin. "Yapamıyorum" gibi cümleler, beyinde dopamin hormonunun salgılanmasını engeller.
SATRANÇ OYNASIN VE SUDOKU ÇÖZSÜN
Zekayı en çok geliştiren aktiviteler şunlar:
Satranç: Bu oyunda muhakeme, taktik, strateji, sabır; ne ararsanız var!
Piyano : Parmakları koordineli kullanmak, beynin tüm alanlarında da aynı ritmi sağlar.
Ritmik jimnastik : Tüm vücudun kullanılması, beynin bir çok alanını uyarır.
Sudoku : Sudoku çözmek zekayı geliştirir. Üç yaşından itibaren yapılabilen sudokular var.
Muhakeme oyunları: Çocuğunuza muhakeme yeteneğini geliştireceği sorular sorun ve çözüm üretmesini isteyin. Mesela "Arkadaşına verdiğin sözü tutamadın, ne yaparsın?" diye sorabilirsiniz.
'KIZMA BİRADER' SOSYAL BECERİLERİNİ ARTIRIYOR
Çocuğunuzun beslenmesinden Omega 3 ve demiri eksik etmeyin. Balık, ceviz, fıstık, soya ve ıspanağı bol tüketsin.
Renkleri, müziği ve görselliği hayatına yerleştirin. Onu sanat galerilerine, senfoni dinletilerine ya da müzelere götürün.
Sosyal becerilerini geliştirin. Bu kavram sosyal gelişimle karıştırılır. "Çocuğun sosyal becerileri eksik" dediğimizde ilk savunma şöyle olur; "Yoo çocuğum sosyal." Halbuki empati ve zor durumlarla baş edebilme becerisinden bahsediyoruz. Bu becerileri geliştirmek için kızma birader oynayabilirsiniz.
ÇOCUĞUN ZEKA GELİŞİMİNDE İLK ÜÇ YIL ÇOK ÖNEMLİ!
Zekanın geliştirilebileceğine inanıyorum. Özellikle ilk üç yaş müthiş bir gelişim dönemidir. Çocuk sünger gibi tüm verileri çeker. Aileler bu altın dönemi kaçırmamalı. Bu süre zarfında atılan temeller, çocuğun ileriye yönelik tüm becerilerini belirler.
Onu ciddi şekilde gözlemlerseniz, hangi konulara meyilli olduğunu bulabilirsiniz. Bir hafta boyunca hareketlerine dikkat edin ve keyif aldığı konuları not alın. Konuşmayı mı çok seviyor? Yoksa sürekli sorular sorarak sizi bunaltıyor mu? Renklerle, şekillerle çok mu uğraşıyor? TV'deki hiçbir ritmi kaçırmadan çabucak mı ezberliyor? Hayvanlara fazla ilgi mi gösteriyor? Hangi alana ilgiliyse, onu o konuda yönlendirmelisiniz.
MUTLAKA EVCİL HAYVANI OLSUN
Çocuğunuzun bakımını sağlayabileceği bir evcil hayvan edinmesini sağlayın. Bu, beden dili okuma, sorumluluk alma, hissetme gibi duygusal zeka birimlerinin gelişmesini sağlayacaktır.
Sabah
