Diş fırçası yoksa peynir var!
Dışarıda yapılan kahvaltı sonrası dişinizi fırçalamanız mümkün değilse bunu yapabilirsiniz!
CEYDA ERENOĞLU / HT MAGAZİN
İlk diş muayenesinin bir yaşında, ilk ortodontik muayenenin 7 yaş civarında yapılması gerektiğini biliyor musunuz. İşte çocukların diş sağlığına yönelik öneriler ve püf noktaları...
Çocukların yaşam boyu sağlıklı ağız ve diş yapısına sahip olabilmeleri için erken çocukluk döneminde doğru beslenme ve doğru diş fırçalama alışkanlıklarına sahip olmaları büyük önem taşıyor.
Çocuk Ağız ve Diş Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Şule Çıldır, İlk diş muayenesinin 1 yaştan itibaren yapılması gerektiğine dikkat çekiyor ve bunun nedeninin, bu yaş grubunda çocuğun gece beslenmelerinin devam etmesi nedeniyle diş çürüğü oluşma riskinin yüksekliğinden kaynaklandığını söylüyor. Bu tür alışkanlıklar, erken dönem çocukluk çağı çürüklerinin oluşmasında ciddi bir risk oluşturuyor. Çocuğun diş kontrollerinin 1 yaşından itibaren 6 ayda bir tekrarlanması gerekiyor. Bu sayede 1 yaşından itibaren diş hekimi kontrolünde olan bir çocukta, diş hekimine karşı korku oluşmuyor.
7 YAŞINDA ORTODONTİK MUAYENEYE GÖTÜRÜN
Çocukta süt dişleri değişiminde ortodontik takip de gerekiyor. Ortodontik muayenenin 6 yaş dişlerinin sürmesi tamamlandığında yani 7- 7.5 yaşlarında yapılması öneriliyor. Bazen bu yaşlarda yapılan basit apareyler sayesinde çocuğun ileride sabit bir ortodontik tedavi görme riski ortadan kaldırılabiliyor. Çocuğun sabit ortodontik tedavi görmesine gerek duyulması halinde ise süt dişlerinin değişmesi bekleniyor. Bu sayede tedavi süresi uzamıyor ve bu genellikle 11 12 yaş civarında oluyor. Çocuğun 7 yaşında ortodontiste götürülmesi, hangi yaşta hangi tedavinin başlayacağı konusunda anne babanın bilgilendirilmesini sağlıyor
ÇOCUĞUNUZA NASIL DİŞ FIRÇALAYACAĞINI ÖĞRETİN
Bebeklik çağında diş bakımı, beslenme sonrası temiz bir tülbent ya da parmak fırçalar yardımı ile yapılabiliyor. Çocuğun 1 yaşından itibaren diş fırçası ile tanıştırılması, eline vererek kullanmasının istenmesi, diş fırçalamasına eşlik edilmesi ve bu konuda yardımcı olunması öneriliyor. Çocukların el gelişimlerinin 6 yaşına kadar diş fırçalamaya yatkın olmadıkları biliniyor.
Doç. Dr. Çıldır, "Diş fırçalama bir kural haline getirilmeli, bu alışkanlık çocuğa sabah kahvaltı sonrası ve akşam yatmadan önce mutlaka kazandırmalıdır" diyor. Bazı çocukların kahvaltılarını okulda yaptıkları için evden çıkarken diş fırçalamaya gerek görmemeleri ise yanlış bir uygulama olarak görülüyor.
6 YAŞTA BİLE DİŞ İPİ KULLANIMI GEREKEBİLİR
Çocuklarda süt dişlerinin dizilimi araları boşluklu şekilde gerçekleşiyor. Bu nedenle tam bir ağız temizliği için çoğu zaman diş ipine gerek kalmıyor. Ancak çocuk 6 yaş dişleri sürerken, azı dişlerini hafifçe öne doğru ittirdiği için bu boşluklar yavaş yavaş kapanmaya başlıyor. Bu nedenle özellikle azı bölgesinde 6 yaş civarında diş ipi kullanımı öneriliyor. Eğer çocukta küçük yaşlarda diş çürüğü oluşmuşsa, özellikle azı dişlerinin ara yüzlerinde diş çürükleri olan çocuklarda diş ipi kullanımı zorunlu bir alışkanlık olarak görülüyor. Çünkü ara bölgeler diş fırçasının girmesi mümkün olmadığı için sadece diş ipi kullanılarak temizlenebiliyor.
FAST FOOD TİPİ BESLENME DİŞ YAPISINI BOZUYOR
Çocuklarda karbonhidrat ağırlıklı yiyecek tüketimi ve fast food ağırlıklı beslenme, ciddi diş çürüklerine neden oluyor. Bu nedenle beslenme alışkanlıklarına mutlaka kurallar getirilmesi gerekiyor. Çünkü çocukların ağız ve diş sağlığı için yalnızca dişlerinin fırçalanması yeterli olmuyor, gün içinde nasıl beslendikleri de önem taşıyor. Çok yumuşak gıdalarla beslenen, asitli içecekleri fazla tüketen çocuklarda diş çürükleri kaçınılmaz oluyor. Şeker, çikolata, bisküvi, kurabiye gibi yapışkanlı yiyecekler de ciddi çürük riski oluşturuyor. Çocuklarda bunların tamamen yasaklanması mümkün olmadığı için tüketme zamanları ile ilgili kurallar koymak (Haftanın sadece belirli iki gününde tüketmek veya sadece ana öğün sonrasında tüketmek gibi) dişlerin göreceği zararı en aza indiriyor. Çikolata, şekere göre dişlere çok daha az zarar verdiği için şekerlemeler yerine çikolata öneriliyor.
ÇİKOLATA ANA ÖĞÜN SONRASI TÜKETİLMELİ
Çocukların çikolata tüketiminin ana öğün sonrası olması ve ardından dişlerin fırçalanması gerekiyor. Ara öğünlerde tüketilen bu tarz çürük yapıcı gıdalar ciddi çürük riskine neden oluyor. Çikolata tüketimi ile ilgili bazı kurallar belirlenip çocuğun bunlara uymasının sağlanması halinde diş çürük riski en aza indiriliyor. (Biri hafta içi biri de hafta sonu olmak üzere haftada iki günün çikolata, şeker ya da gazlı içecekleri tüketmesi için serbest günler olarak belirlenmesi gibi) Çocuğun kuralsız şekilde ara öğünlerde ve atıştırma tarzında yeme alışkanlığı kazanması halinde ağız içinde sürekli bir asit ortamı oluşuyor ve çürük oluşumu kaçınılmaz oluyor. Bu tarz bir tüketim yerine çocuk ne yiyecekse arka arkaya bir kerede yiyerek sonrasında dişlerini fırçalaması çürük riskini en aza indiriyor. Çocuğa çikolata ve şeker gibi yiyeceklerin sadece evde yedirilmesi öneriliyor.
YEMEK SONRASI PEYNİR DİŞLERİ TEMİZLER
Lifli gıdalar ve peynirlerin dişleri temizleme özelliği bulunuyor. Gün içinde yenilen yiyeceklerden sonra her zaman dişleri fırçalamak mümkün olmayacağı için ara öğünlerde; elma, erik gibi sert yiyecekler, lifli gıdalar ve kuru yemişler yenilmesi dişleri temizlemeye yardımcı oluyor. Kuruyemişlerden yer fıstığı, lifli gıdalardan da peynir dişleri temizliyor. Özellikle dışarıda yapılan kahvaltı sonrasında çocuğun dişinin fırçalanması mümkün değilse, ağzına attığı bir parça peynir temizleme görevi yapıyor. Diş çürüklerinden korumada önemli bir yeri olsa da bu besinler gerçek bir diş fırçalamanın yerini tutmadığı için dişlerin her yemekten sonra mutlaka temizlenmesi öneriliyor.
ÇÜRÜĞE YATKINLIK ANALİZİYLE BELİRLENİYOR
Çocuklarda sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve normal bir gelişim bulunması halinde dişlerde bir zayıflama beklenmiyor. Ancak bireylerde çürüğe yatkınlık birçok faktöre bağlı olabiliyor. Bunların başında da tükürük yapısı geliyor. Her bireyin tükürüğünde çürük yapıcı mikroorganizmalar bulunuyor. Ancak bu mikroorganizmaların sayısı kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Tükürüğün ağızdaki asidik ortamı bazik ortama çevirebilme özelliği dişleri temizlemeye yol açıyor. Eğer çocuğun tükürüğünde mikroorganizma sayısı, fazla tamponlama kapasitesi ve tükürük akış hızı denilen tükürük miktarı da düşük ise bu çocukları yüksek çürük risk grubunda kabul etmek ve çürükten koruyucu tedaviler uygulamak gerekiyor. Çürük riski yüksek çocukların diş kontrol sürelerinin 6 ay erine 4 ayda bir olması öneriliyor. Çünkü 3 veya 4. ayda çürük başlangıcı olarak tespit edilen bir çürük 6. Ayda çoğu zaman tam olarak çürüğe dönüşmüş oluyor.
SAKLANAN SÜT DİŞİ KALICI DİŞİN KIYMETİNİ ARTIRIR
Düşen süt dişlerinin saklanması ve biriktirilmesi çoğu zaman çocukları yeni çıkan dişlere iyi bakmaları konusunda motive edip, ağzındaki değişimlerin farkında olmasına yardımcı oluyor. Bu nedenle düşen süt dişlerinin saklanması öneriliyor. Ancak bu sırada çocuğa yeni çıkan dişlerinin ömür boyu onunla yaşayacağı ve bu nedenle bu dişlerine çok iyi bakması gerektiği konusunda bilgi verilmesi büyük önem taşıyor.
Dışarıda yapılan kahvaltı sonrası dişinizi fırçalamanız mümkün değilse bunu yapabilirsiniz!
CEYDA ERENOĞLU / HT MAGAZİN
İlk diş muayenesinin bir yaşında, ilk ortodontik muayenenin 7 yaş civarında yapılması gerektiğini biliyor musunuz. İşte çocukların diş sağlığına yönelik öneriler ve püf noktaları...
Çocukların yaşam boyu sağlıklı ağız ve diş yapısına sahip olabilmeleri için erken çocukluk döneminde doğru beslenme ve doğru diş fırçalama alışkanlıklarına sahip olmaları büyük önem taşıyor.
Çocuk Ağız ve Diş Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Şule Çıldır, İlk diş muayenesinin 1 yaştan itibaren yapılması gerektiğine dikkat çekiyor ve bunun nedeninin, bu yaş grubunda çocuğun gece beslenmelerinin devam etmesi nedeniyle diş çürüğü oluşma riskinin yüksekliğinden kaynaklandığını söylüyor. Bu tür alışkanlıklar, erken dönem çocukluk çağı çürüklerinin oluşmasında ciddi bir risk oluşturuyor. Çocuğun diş kontrollerinin 1 yaşından itibaren 6 ayda bir tekrarlanması gerekiyor. Bu sayede 1 yaşından itibaren diş hekimi kontrolünde olan bir çocukta, diş hekimine karşı korku oluşmuyor.
7 YAŞINDA ORTODONTİK MUAYENEYE GÖTÜRÜN
Çocukta süt dişleri değişiminde ortodontik takip de gerekiyor. Ortodontik muayenenin 6 yaş dişlerinin sürmesi tamamlandığında yani 7- 7.5 yaşlarında yapılması öneriliyor. Bazen bu yaşlarda yapılan basit apareyler sayesinde çocuğun ileride sabit bir ortodontik tedavi görme riski ortadan kaldırılabiliyor. Çocuğun sabit ortodontik tedavi görmesine gerek duyulması halinde ise süt dişlerinin değişmesi bekleniyor. Bu sayede tedavi süresi uzamıyor ve bu genellikle 11 12 yaş civarında oluyor. Çocuğun 7 yaşında ortodontiste götürülmesi, hangi yaşta hangi tedavinin başlayacağı konusunda anne babanın bilgilendirilmesini sağlıyor
ÇOCUĞUNUZA NASIL DİŞ FIRÇALAYACAĞINI ÖĞRETİN
Bebeklik çağında diş bakımı, beslenme sonrası temiz bir tülbent ya da parmak fırçalar yardımı ile yapılabiliyor. Çocuğun 1 yaşından itibaren diş fırçası ile tanıştırılması, eline vererek kullanmasının istenmesi, diş fırçalamasına eşlik edilmesi ve bu konuda yardımcı olunması öneriliyor. Çocukların el gelişimlerinin 6 yaşına kadar diş fırçalamaya yatkın olmadıkları biliniyor.
Doç. Dr. Çıldır, "Diş fırçalama bir kural haline getirilmeli, bu alışkanlık çocuğa sabah kahvaltı sonrası ve akşam yatmadan önce mutlaka kazandırmalıdır" diyor. Bazı çocukların kahvaltılarını okulda yaptıkları için evden çıkarken diş fırçalamaya gerek görmemeleri ise yanlış bir uygulama olarak görülüyor.
6 YAŞTA BİLE DİŞ İPİ KULLANIMI GEREKEBİLİR
Çocuklarda süt dişlerinin dizilimi araları boşluklu şekilde gerçekleşiyor. Bu nedenle tam bir ağız temizliği için çoğu zaman diş ipine gerek kalmıyor. Ancak çocuk 6 yaş dişleri sürerken, azı dişlerini hafifçe öne doğru ittirdiği için bu boşluklar yavaş yavaş kapanmaya başlıyor. Bu nedenle özellikle azı bölgesinde 6 yaş civarında diş ipi kullanımı öneriliyor. Eğer çocukta küçük yaşlarda diş çürüğü oluşmuşsa, özellikle azı dişlerinin ara yüzlerinde diş çürükleri olan çocuklarda diş ipi kullanımı zorunlu bir alışkanlık olarak görülüyor. Çünkü ara bölgeler diş fırçasının girmesi mümkün olmadığı için sadece diş ipi kullanılarak temizlenebiliyor.
FAST FOOD TİPİ BESLENME DİŞ YAPISINI BOZUYOR
Çocuklarda karbonhidrat ağırlıklı yiyecek tüketimi ve fast food ağırlıklı beslenme, ciddi diş çürüklerine neden oluyor. Bu nedenle beslenme alışkanlıklarına mutlaka kurallar getirilmesi gerekiyor. Çünkü çocukların ağız ve diş sağlığı için yalnızca dişlerinin fırçalanması yeterli olmuyor, gün içinde nasıl beslendikleri de önem taşıyor. Çok yumuşak gıdalarla beslenen, asitli içecekleri fazla tüketen çocuklarda diş çürükleri kaçınılmaz oluyor. Şeker, çikolata, bisküvi, kurabiye gibi yapışkanlı yiyecekler de ciddi çürük riski oluşturuyor. Çocuklarda bunların tamamen yasaklanması mümkün olmadığı için tüketme zamanları ile ilgili kurallar koymak (Haftanın sadece belirli iki gününde tüketmek veya sadece ana öğün sonrasında tüketmek gibi) dişlerin göreceği zararı en aza indiriyor. Çikolata, şekere göre dişlere çok daha az zarar verdiği için şekerlemeler yerine çikolata öneriliyor.
ÇİKOLATA ANA ÖĞÜN SONRASI TÜKETİLMELİ
Çocukların çikolata tüketiminin ana öğün sonrası olması ve ardından dişlerin fırçalanması gerekiyor. Ara öğünlerde tüketilen bu tarz çürük yapıcı gıdalar ciddi çürük riskine neden oluyor. Çikolata tüketimi ile ilgili bazı kurallar belirlenip çocuğun bunlara uymasının sağlanması halinde diş çürük riski en aza indiriliyor. (Biri hafta içi biri de hafta sonu olmak üzere haftada iki günün çikolata, şeker ya da gazlı içecekleri tüketmesi için serbest günler olarak belirlenmesi gibi) Çocuğun kuralsız şekilde ara öğünlerde ve atıştırma tarzında yeme alışkanlığı kazanması halinde ağız içinde sürekli bir asit ortamı oluşuyor ve çürük oluşumu kaçınılmaz oluyor. Bu tarz bir tüketim yerine çocuk ne yiyecekse arka arkaya bir kerede yiyerek sonrasında dişlerini fırçalaması çürük riskini en aza indiriyor. Çocuğa çikolata ve şeker gibi yiyeceklerin sadece evde yedirilmesi öneriliyor.
YEMEK SONRASI PEYNİR DİŞLERİ TEMİZLER
Lifli gıdalar ve peynirlerin dişleri temizleme özelliği bulunuyor. Gün içinde yenilen yiyeceklerden sonra her zaman dişleri fırçalamak mümkün olmayacağı için ara öğünlerde; elma, erik gibi sert yiyecekler, lifli gıdalar ve kuru yemişler yenilmesi dişleri temizlemeye yardımcı oluyor. Kuruyemişlerden yer fıstığı, lifli gıdalardan da peynir dişleri temizliyor. Özellikle dışarıda yapılan kahvaltı sonrasında çocuğun dişinin fırçalanması mümkün değilse, ağzına attığı bir parça peynir temizleme görevi yapıyor. Diş çürüklerinden korumada önemli bir yeri olsa da bu besinler gerçek bir diş fırçalamanın yerini tutmadığı için dişlerin her yemekten sonra mutlaka temizlenmesi öneriliyor.
ÇÜRÜĞE YATKINLIK ANALİZİYLE BELİRLENİYOR
Çocuklarda sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve normal bir gelişim bulunması halinde dişlerde bir zayıflama beklenmiyor. Ancak bireylerde çürüğe yatkınlık birçok faktöre bağlı olabiliyor. Bunların başında da tükürük yapısı geliyor. Her bireyin tükürüğünde çürük yapıcı mikroorganizmalar bulunuyor. Ancak bu mikroorganizmaların sayısı kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Tükürüğün ağızdaki asidik ortamı bazik ortama çevirebilme özelliği dişleri temizlemeye yol açıyor. Eğer çocuğun tükürüğünde mikroorganizma sayısı, fazla tamponlama kapasitesi ve tükürük akış hızı denilen tükürük miktarı da düşük ise bu çocukları yüksek çürük risk grubunda kabul etmek ve çürükten koruyucu tedaviler uygulamak gerekiyor. Çürük riski yüksek çocukların diş kontrol sürelerinin 6 ay erine 4 ayda bir olması öneriliyor. Çünkü 3 veya 4. ayda çürük başlangıcı olarak tespit edilen bir çürük 6. Ayda çoğu zaman tam olarak çürüğe dönüşmüş oluyor.
SAKLANAN SÜT DİŞİ KALICI DİŞİN KIYMETİNİ ARTIRIR
Düşen süt dişlerinin saklanması ve biriktirilmesi çoğu zaman çocukları yeni çıkan dişlere iyi bakmaları konusunda motive edip, ağzındaki değişimlerin farkında olmasına yardımcı oluyor. Bu nedenle düşen süt dişlerinin saklanması öneriliyor. Ancak bu sırada çocuğa yeni çıkan dişlerinin ömür boyu onunla yaşayacağı ve bu nedenle bu dişlerine çok iyi bakması gerektiği konusunda bilgi verilmesi büyük önem taşıyor.