Kibre sebep olanlar
Sual: Neler kibre sebep olur ve kibirlide hangi kötü huylar bulunur?
CEVAP
Bu vasıfların biri veya birkaçına sahip olan kimse kibirlenebilir:
İlim: Genelde az çok ilmi olanlar diğer insanları hayvan gibi ot gibi görür. Kendini de kuru fasulye gibi nimetten sayarak kibirlenir. İki hadis-i şerif meali:
(Âlimim diyen cahildir.) [Taberani]
(Toplantılarda ilimle üstünlük taslayanın gideceği yer Cehennemdir.) [İbni Mace]
İbadet: Genelde ibadet edenler yaptıkları ibadetlerin noksanlıklarına kabul olup olmadığına bakmadan ibadet ettiği için büyüklenir.
Soy: Bize falancalar derler diyerek soyuyla övünür. Bir kimse imansızsa babası peygamber olsa da ona faydası olmaz. Nuh aleyhisselamın oğlu Kenan Âdem aleyhisselamın oğlu Kabil babaları peygamberken cehennemlik oldu. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Bir kişi kötüyse soyunun üstünlüğü ahirette ona fayda vermez.) [Taberani]
(Soyuyla övünen rahmet-i ilahiden uzaktır Cehennem odunudur.) [Tirmizi]
Soyuyla üstünlük taslayan biri “Ben falancanın oğlu filanım. Ya sen kimsin?” dedi. Bunun üzerine Peygamber efendimiz buyurdu ki
(Hazret-i Musa’nın yanında iki kişi soylarıyla övünmeye başladı. Biri ecdadını 9 göbek geriye doğru saydı. ü teâlâ Hazret-i Musa’ya “Ona söyle iftihar ettiği 9 kişi Cehennemdedir. Kendi de onuncusudur” diye vahyetmiştir.) [İ. Ahmed]
Güzellik: Genelde kadınlar güzellikleriyle övünürler. Erkeklerden yakışıklıyım diye gururlananlar olur. (O güzelliği ben kendime kendim vermedim) diyerek kibirden sakınmalıdır.
Kuvvet: Kimi güçlü kuvvetlidir pehlivandır sıktığı taşın suyunu çıkarır. Sanki bu kuvveti ü teâlâ değil de kendisi kendine vermiş gibi kuvvetiyle büyüklük taslar.
Servet: Malının çokluğuyla övünenler de olur. Karun gibi nice zenginler mallarıyla birlikte helak olmuş Cehenneme gitmiştir. Malla övünmek de cahilliktir.
Mevki: Kimi müdürdür reistir kraldır makamıyla övünür. Firavun Nemrut gibi nice krallar kibirleri yüzünden Cehenneme gittiler.
Yakınların çokluğu: Kimi de yakınlarının akrabalarının çokluğuyla övünür onlara güvenir. Benim arkam var der. ü teâlâyı bırakıp da kendi gibi acizlerle övünüp onlara güvenenin hâli kötüdür.
Kibirlideki kötü huylardan bazıları:
Hıkd: Başkalarına karşı kin ve düşmanlık besler onlardan nefret eder.
Gazap: Olaylara tez sinirlenir öfkesini yenemez kalb kırar.
Haset: Sevmediği kimsede bulunan nimetleri kıskanır.
Riya: İbadetini göstererek sevgi toplamaya çalışır.
Hicr: Beğenmediği kimselere dargın durur küser.
Şematet: Başkasına gelen belaya sevinir.
Gadr: Verdiği sözde durmaz.
Ucub: Yaptığı ibadetleri beğenir. İmam-ı Gazali hazretleri Necm suresinin (Nefsinizi tezkiye etmeyin) meâlindeki 32. âyet-i kerimesinin tefsirinde (Bir iyilik yapınca bunu ben yaptım deme onu iyilik sanma! Onu iyilik sanmak kendini beğenmektir) buyurdu.
Hıyanet: Kendini emin güvenilir tanıttıktan sonra o emniyeti bozucu iş yapar.
Suizan: Mümin kardeşinin kusurlarını araştırır onun günah işlediğini zanneder. Kendi ayıplarını görmeyip başkalarının kusurlarıyla meşgul olur.
